Duch Święty prowadził św. Jana Pawła II przez cały czas jego pontyfikatu, a papież pozostał Mu wierny. Dzięki światłu Ducha Świętego Jan Paweł II patrzył i widział dalej, wyżej i szerzej niż inni. W analizach sytuacji współczesnego świata i kondycji moralnej, kulturalnej, politycznej, społecznej współczesnego człowieka wyraźnie wyprzedzał swoją epokę i doskonale odczytywał znaki czasu. Potrafił na nie odpowiedzieć poprzez inicjatywy duszpasterskie i dokumenty, w których dokonywał wnikliwej analizy rzeczywistości, wyjaśniał prawdy wiary i przybliżał współczesnemu człowiekowi prawdę o Bogu, o świecie i o człowieku. Duszpasterskie inicjatywy uwzględniały zmieniające się warunki, w których żyje współczesny człowiek, mentalność, nowe problemy i potrzeby współczesnego człowieka.

Pragnieniem Jana Pawła II było dotarcie z Dobrą Nowiną o zbawieniu do każdego człowieka. Człowiek i świat w którym żyjemy wciąż się z mienia, dlatego Kościół musi umiejętnie odczytywać znaki czasu. Sobór Watykański II wyraźnie określił, że ״Aby takiemu zadaniu sprostać, Kościół zawsze ma obowiązek badać znaki czasów i wyjaśniać je w świetle Ewangelii tak, aby mógł w sposób dostosowany do mentalności każdego pokolenia odpowiadać ludziom na ich odwieczne pytania dotyczące sensu życia obecnego i przyszłego oraz wzajemnego ich stosunku do siebie” (GS 4). Sobór stwierdził także: „Sprawą całego Ludu Bożego, zwłaszcza duszpasterzy i teologów, jest wsłuchiwać się z pomocą Ducha Świętego w różne głosy współczesności, rozróżniać je i tłumaczyć oraz osądzać w świetle słowa Bożego, aby Prawda objawiona mogła być ciągle coraz głębiej odczuwana, lepiej rozumiana i stosowniej przedstawiana” (Gaudium et spes, 4).