Krótka historia kultu Matki Bożej w diecezji tarnowskiej
W tych krajach, w których tożsamość narodowa wiązała się z Kościołem katolickim i obroną wiary, kult maryjny rozwinął się bardzo mocno.
„W naszej diecezji tarnowskiej coraz piękniej rozwija się cześć Marii” – stwierdził Biskup Tarnowski Franciszek Lisowski (1933-1939) w liście pasterskim z lipca 1937 r. – „Dowodem tego liczne sodalicje i bractwa różańca i szkaplerza. Dowodem są pielgrzymki do miejsc cudownych. I Matka Najświętsza błogosławi naszej diecezji. Upodobała ją sobie”[5]. To była charakterystyczna linia pobożności wielu tarnowskich biskupów, którzy zawierzali swoją posługę i powierzony lud opiece Maryi. Abp Leon Wałęga (1901-1933) koronując w Tuchowie w 1904 roku pierwszy w diecezji wizerunek Maryi złożył u stóp ołtarza biskupie insygnia prosząc Tuchowską Panią o dobrych i licznych kapłanów[6]. Gdy przybył do Tarnowa zastał w seminarium duchownym 49 alumnów, a w 1931 r. w przededniu jego rezygnacji z biskupstwa około stu pięćdziesięciu. Abp Jerzy Ablewicz (1962-1990), nazywany wiernym sługą Maryi, tak chętnie i często nawiedzał różne miejsca maryjnego kultu w diecezji. Niósł Jej uwielbienie w Polskę, głosząc Jej chwałę w różnych zakątkach. „Omni die dic Mariae” – „każdego dnia chwal Maryję”, każdego dnia oddawaj Jej część – głosił w kazaniu tuchowskim 23.05.1965 r.[7] Był niestrudzonym piewcą Maryi i powtarzał po wielokroć swe proste i mądre słowa ku większej chwale Matki Bożej i na pożytek ludu Bożego[8]. Kolejni Pasterze tarnowskiego Kościoła równie gorliwie propagowali cześć Matki Bożej, dokonując kolejnych koronacji, erygując kolejne sanktuaria, a tym samym rozszerzając Jej cześć na nowe pokolenia.
W Polsce po regulacjach struktury Kościoła w 1992 i 2004 r. dokonanych przez Jana Pawła II istnieje 41 diecezji rzymskokatolickich i 2 diecezje greckokatolickie. Diecezje rzymskokatolickie liczą 10248 parafii, greckokatolickie - 128 parafii. W diecezjach rzymskokatolickich istnieje 2693 parafii noszących wezwania maryjne. Do nich odnosi się 111 wezwań maryjnych, którymi są przywileje, tytuły i cnoty Matki Boskiej oraz tytuły cudownych wizerunków maryjnych i nazwy miejsc objawień maryjnych uznanych przez Kościół. Parafie z wezwaniami maryjnymi stanowią zatem w przybliżeniu jedną czwartą wszystkich parafii, co potwierdza prawdę o wyjątkowej pozycji Matki Boskiej i Jej czci w polskiej religijności[9].
Według danych z 2018 roku pod względem ilości parafii z wezwaniem maryjnym przodują diecezje: tarnowska – 157 (wszystkich 450), następnie przemyska – 148 (388), krakowska – 136 (441), kielecka 96 (303), szczecińska – 94 (271), poznańska – 90 (402), katowicka – 85 (317), radomska – 83 (299) [10].
