Co wynika z tej jednej z najważniejszych Bożych wypowiedzi w stosunku do Izraela, którego nazywa swoim synem?

Deklaracja, w której Bóg nazywa Izraela swoim pierworodnym synem mieści w sobie wiele różnych aspektów wzajemnych relacji pomiędzy Bogiem Ojcem i narodem wybranym. Jednym z przejawów ojcowskiej postawy Boga względem swego pierworodnego syna jest miłość. O wielkiej ojcowskiej miłości Boga, która leży u podstaw wybrania Izraela mówi Księga Ozeasza: „Umiłowałem Izraela, gdy był jeszcze dzieckiem, i z Egiptu wezwałem mojego syna. Im więcej ich wzywałem, tym dalej odchodzili ode Mnie. Składali ofiary Baalom i bożkom palili kadzidła. A przecież to Ja uczyłem chodzić Efraima i brałem ich na swoje ramiona. Oni zaś nie poznali, że troszczyłem się o nich. Pociągałem ich ludzkimi więzami, a były to więzy miłości. Byłem dla nich jak ten, który podnosi do swego policzka niemowlę. Schylałem się ku niemu, aby go nakarmić” (Oz 11,1-4). W tym kontekście prorok Jeremiasz mówi o Bogu nieustannie nawołującym swojego syna – Izraela – do nawrócenia, gdyż jest ojcem szukającym swego pierworodnego: „Powiedziałem sobie wtedy: «Jakże chciałbym cię zaliczyć do synów, dać ci kraj rozkoszy, najwspanialsze dziedzictwo wśród narodów. I myślałem sobie: Będziecie wołać do Mnie: «Mój Ojcze!» i nie odwrócicie się ode Mnie” (Jr 3,19). W innym miejscu Jeremiasz przypomina o Bożej odwiecznej miłości, dzięki której Izrael doświadcza ojcowskich uczuć Boga, dla którego każdy człowiek jest zawsze „umiłowanym synem i najdroższym dzieckiem”: „Czy Efraim nie jest dla Mnie umiłowanym synem, najdroższym moim dzieckiem? Bo im więcej go napominam, tym bardziej noszę go w sercu i wzruszam się do głębi. Na pewno ulituję się nad nim – wyrocznia PANA” (Jr 31,20).

Oprócz aspektu miłości znamionującej więź między Bogiem Ojcem i Izraelem – nazwanym przez Niego synem – istotną rolę odgrywa posłuszeństwo, poprzez które Izraelici powinni odwzajemnić przywilej Bożego wybrania. Mojżesz w Księdze Powtórzonego Prawa wzywał Izraelitów do okazania wdzięczności Bogu: „Rozważ więc to w sercu, że PAN, twój Bóg, wychowuje ciebie, jak ojciec wychowuje syna. Dlatego zachowuj przykazania PANA, twojego Boga, by chodzić drogami, które On wskazał, i czcić Go z bojaźnią” (Pwt 8,5-6), a przynaglając swoich rodaków do zerwania z przewrotnym postępowaniem i przyjęcia Bożych darów w postawie pokory i posłuszeństwa wołał: „Zgrzeszyli przeciw Niemu, tak zbrukani, że nie są już Jego dziećmi, lecz pokoleniem przewrotnym i zepsutym. To tak chcesz się odpłacić PANU, ludu głupi i nierozumny? Czyż to nie On jest twoim ojcem, który cię stworzył i umocnił?” (Pwt 32,5-6). W świetle przytoczonych tekstów deklaracja Boga, w której nazywa Izraela swym pierworodnym synem (Wj 4,22) pozwala sądzić, że przywilej i wybranie Izraelitów spośród innych narodów jest przede wszystkim zobowiązaniem do wierności Bogu, by w ten sposób stawać się pośrednikiem pomiędzy Nim i resztą ludzkości: „Ty bowiem jesteś ludem poświęconym PANU, twojemu Bogu. Ciebie wybrał PAN, twój Bóg, ze wszystkich narodów, jakie są na ziemi, abyś był dla Niego ludem i szczególną własnością” (Pwt 7,6). Odkrywając ukazany w Księdze Wyjścia obraz Boga Ojca, który wyzwala swój lud z niewoli egipskiej warto jeszcze zwrócić uwagę na wyraźne powiązania tego ważnego w historii zbawienia wydarzenia z omawianym we wcześniejszym wykładzie Bożym ojcostwem objawiającym się w tajemnicy stworzenia.

Jakie podobieństwa można znaleźć porównując obraz Boga Ojca ukazany w kontekście wyjścia narodu wybranego z egipskiego domu niewoli z obrazem Bożego ojcostwa względem całego stworzenia?

Ukazany w kontekście wyzwolenia z niewoli egipskiej obraz Boga Ojca dotyka tajemnicy Bożego ojcostwa objawiającego się w początkach stworzenia. Przecież sama eksplozja płodności narodu wybranego w Egipcie to wypełnienie zapowiedzi danej już pierwszym ludziom, by otrzymane od Stwórcy życie pomnażali (Rdz 1,28), a później także obietnicy, jaką otrzymał od Boga Abraham, że stanie się „wielkim narodem” (Rdz 12,2). Stąd też w sytuacji, kiedy Boże plany napotkały drastyczne restrykcje w postaci działań faraona, zmierzających nie tylko do ograniczenia płodności Izraelitów, ale uderzających w samą świętość życia - nakaz dzieciobójstwa – Bóg interweniuje, by ocalić swój lud (Wj 1,8-22). Jako wierny i godny zaufania ojciec Bóg mocno angażuje się w tej sytuacji w dzieło wybawienia Izraela, gdyż ten naród jest, jak sam go nazywa - Jego „synem pierworodnym” (Wj 4,22). Jako Stwórca i Pan całej natury Bóg okazał swoją wszechmoc w kolejno następujących po sobie plagach, które służyły przełamaniu destrukcyjnych działań egipskiego władcy, godzących w Boży plan życia wyartykułowany już w opisie stworzenia (Rdz 1,28; 9,1.7). Stąd też stwórcza potęga Boga bez trudu poskramia morski żywioł podczas przejścia Izraelitów przez Morze Czerwone, by definitywnie uwolnić swój lud z wrogich mocy Egiptu.