Namaszczenie jako poświęcenie Bogu danej osoby lub rzeczy

Namaszczenie oliwą człowieka lub przedmiotu, stosowane w ramach określonego rytuału lub obrzędu, oznaczało poświęcenie Bogu danej osoby lub rzeczy, które odtąd wyłączano z codziennego użytku, by mogły służyć jedynie Bożym sprawom.

Księga Rodzaju opowiadając o objawieniu się Boga Jakubowi podaje, że patriarcha dla upamiętnienia tego wydarzenia ustawił kamień jako stelę i „wylał na niego oliwę” (Rdz 28,18), by w ten sposób dedykować go samemu Bogu. Poprzez ryt namaszczenia olejem Mojżesz, zgodnie z poleceniem Boga konsekruje Namiot Spotkania jako mieszkanie Boga oraz ołtarz i wszystkie naczynia liturgiczne: „Weźmiesz olej do namaszczenia i namaścisz święte mieszkanie oraz wszystko, co się w nim znajduje. Gdy poświęcisz święte mieszkanie i wszystkie jego sprzęty, staną się one święte. Namaścisz ołtarz całopalenia i wszystkie jego naczynia. Gdy poświęcisz ołtarz stanie się on największą świętością. Namaścisz misę i jej podstawę, aby je również poświęcić” (Wj 40,9-11). Dzięki aktowi poświęcenia obiekty sakralne stają się narzędziami łaski udzielanej ludziom przez samego Boga. Stąd też namaszczony ołtarz, jak i basen przeznaczony do obmyć rytualnych powinny służyć jedynie celom sprawowania obrzędów, a to oznacza, że nie mogą być wykorzystywane poza liturgią.

Namaszczenie oliwą stanowiło element uroczystej ceremonii święceń kapłańskich. Księga Kapłańska podaje, że Mojżesz „wylał nieco oliwy na głowę Aarona i namaścił go, aby go poświęcić” (Kpł 8,12). Poprzez ten gest konsekracji Aaron stał się wyłączną własnością Boga, przeznaczony odtąd wyłącznie do Bożej służby. Podobnie wyglądało namaszczenie króla dla sprawowania władzy w Izraelu: czynność namaszczenia stawała się widzialnym znakiem wyboru Boga, który swemu „pomazańcowi” przekazuje misję i autorytet. W Pierwszej Księdze Samuela Bóg nakazuje prorokowi Samuelowi namaścić Dawida, syna Jessego, na króla Izraela: „Wtedy PAN powiedział do Samuela: To jest właśnie on, namaść go na króla! Samuel więc wyciągnął róg z oliwą i namaścił Dawida pośród jego braci” (1Sm 16,12-13).

Również w namaszczeniu oliwą używaną w rytuale oczyszczenia po wyzdrowieniu z trądu można dostrzec wymiar konsekracji przywróconego społeczności żywych chorego. Obrzęd namaszczania krwią i oliwą skutkował bowiem uświęceniem uzdrowionego z trądu, czego widocznym znakiem był jego powrót do życia w świętej społeczności przymierza. Ponieważ obrzęd ten przypominał konsekrację kapłańską (Kpł 8,24), stąd też można powiedzieć, że pomazanie krwią i oliwą człowieka wracającego do życia otwierało mu na nowo dostęp do Bożego ołtarza, a tym samym, podobnie jak stan kapłański, powinien całym sobą pełnić wolę Boga.