Zbylitowska Góra. Korzenie Hallera

Urodził się co prawda w Jurczycach pod Krakowem, jednak jego dojrzewanie i wzrastanie w wartościach miało fundament m.in. w Zbylitowskiej Górze koło Tarnowa.  

- W starej części cmentarza w Zbylitowskiej Górze znajduje się niezwykły nagrobek. Pod zniszczoną zębem czasu tablicą z piaskowca spoczywa kapitan Wiktoryn Treter, oficer powstania listopadowego i kawaler krzyża Virtuti Militari. To grób, jakich wiele na polskich cmentarzach, grób patrioty, powstańca i społecznika. Jednak ten wydaje się być ciekawszy od wielu podobnych - przyznaje Adam Ryba, tarnowski historyk.

Niezwykłym grobem w Zbylitowskiej Górze zainteresował Adama Rybę tarnowski muzyk i poeta Krzysztof Huber. Natomiast o koligacjach rodzinnych kapitana Tretera opowiedzieli rodzice Krzysztofa Hubera, mieszkańcy Zbylitowskiej Góry. 

Kapitan Wiktoryn Baltazar Spirydion Treter urodził około 1790 roku. W 1830 roku wziął udział w walkach powstania listopadowego, za które został odznaczony Orderem Virtuti Militari. W czasie Wiosny Ludów, w 1848 roku, został wiceprezesem Wydziału Ekonomicznego Rady Narodowej obwodu tarnowskiego, kierowanej przez księcia Sanguszkę, a później został wybrany do sejmu galicyjskiego. Był współwłaścicielem wsi Zgłobice, właścicielem miejscowości Niwki nad Dunajcem, a także wspólnie z Hilarym Treterem posiadał wieś Zalipie.

  Nagrobek Wiktoryna Tretera w Zbylitowskiej Górze. Adam Ryba

- Wiktoryn Treter miał dwie córki; Józefę i Aleksandrę. Młodsza Aleksandra wyszła za mąż za Henryka Hallera de Hallenburga, powstańca styczniowego i znanego finansistę, który od 1879 roku pełnił funkcję dyrektora Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego we Lwowie. Małżonkowie mieli pięciu synów i dwie córki. Trzecim dzieckiem, które urodziło się w 1873 roku, był późniejszy generał broni Józef Haller, komendant II Brygady Legionów Polskich i dowódca Błękitnej Armii - opowiada Adam Ryba.

- Osobowość Józefa Hallera ukształtowała panująca w rodzinie atmosfera głębokiego patriotyzmu i religijności. Należał obok innych członków rodziny do Sodalicji Mariańskiej oraz do Trzeciego Zakonu Świeckiego Franciszkańskiego (tercjarzy) - pisze Robert Sawicki. Patriotyczne tradycje reprezentuje ojciec Henryk, uczestnik powstania styczniowego i dziadek ze strony mamy, powstaniec listopadowy Wiktoryn Treter. 

- Na skromny grób w Zbylitowskiej Górze ponoć gen. Haller zaglądał w latach międzywojennych, bo są ludzie, którzy z przekazów znają opowieść o tym, jak postać z charakterystyczną brodą, w żołnierskim mundurze pochylała się nad skromną mogiłą miejscowego cmentarza - dodaje Adam Ryba.