WSD. Reforma i kaplica

Po rezygnacji księdza Jana Giełdanowskiego z urzędu rektora Seminarium Duchownego w 1856 roku, biskup Pukalski zamianował nowym rektorem księdza Marcina Leśniaka. Ksiądz Leśniak bezpośrednio przed objęciem funkcji rektora był proboszczem w Zawoi i dziekanem w dekanacie makowskim. Studia filozoficzne odbył ksiądz Leśniak we Lwowie, zaś teologię studiował w Wiedniu, tam też w 1825 roku przyjął święcenia kapłańskie. W 1855 roku został kanonikiem gremialnym kapituły katedralnej w Tarnowie. Miał wśród współczesnych sobie księży nienaganną opinię i uchodził za wzór prawdziwego kapłaństwa Chrystusowego.

W formacji seminaryjnej obok jego życzliwego usposobienia zaznacza się daleko idący rygoryzm i wezwanie do podjęcia drogi naznaczonej ofiarą i wyrzeczeniami. Klerycy byli zatem zachęcani do oddawania posiłków chłopcom uczęszczającym do gimnazjum. Zdarzało się również, że takie praktyki pokutne jak post, czy rekolekcje były wymierzane jako kara za niskie wyniki w nauce.

Formacja seminaryjna naznaczona wstrzemięźliwością i rygoryzmem nie podobała się władzom państwowym, które zakazały częściowo stosowania takich praktyk. Warto jednak zauważyć, że wypracowywana przez rektora Leśniaka i przełożonych wrażliwość na potrzeby drugiego człowieka owocowała w kapłańskim życiu wielu alumnów wzorową postawą wobec biedy ludzkiej i nierówności społecznych.

W 1858 roku ksiądz rektor Marcin Leśniak przeprowadza zgodnie z wytycznymi episkopatu austriackiego reformę w programie studiów teologicznych. W ramach teologii wyodrębniono wówczas następujące dyscypliny: patrologię, teologię fundamentalną, liturgikę i homiletykę. Nowe przedmioty wymagały praktycznych przesunięć wykładów na poszczególnych etapach studiów. Dla przykładu prawo kościelne przed reorganizacją było wykładane przez profesorów historii Kościoła na II roku, a po reformie przesunięto je na rok IV. Podobnie było z innymi przedmiotami.

Od 1860 roku porządek wykładów w Instytucie Teologicznym w Tarnowie kształtował się następująco:

Rok I: archeologia biblijna, introdukcja do ksiąg Starego Testamentu, język hebrajski, egzegeza biblijna Starego Testamentu, introdukcja do ksiąg Nowego Testamentu, hermeneutyka biblijna ogólna (zaprzestano wykładów z tego przedmiotu po 1862 roku), teologia fundamentalna (dogmatyka ogólna).

Rok II: egzegeza Nowego Testamentu z tekstu greckiego, egzegeza Nowego Testamentu z tekstu łacińskiego, teologia dogmatyczna.

Rok III: teologia moralna, historia Kościoła.

Rok IV: teologia pastoralna, katechetyka, metodyka, homiletyka, liturgika, prawo kanoniczne.

Choć reorganizacja zakładała poważne zmiany, to w praktyce z przyczyn finansowych brakowało profesorów, którzy w efektywny sposób poprowadzili by nowe dyscypliny. Od 1865 roku cesarz Franciszek Józef zgodził się na utworzenie nowej katedry teologii fundamentalnej, a w 1872 roku na wyodrębnienie katedry katechetyki i pedagogiki. Nie spieszono się także z wprowadzeniem wykładów z filozofii chrześcijańskiej, które były zalecane przez ojca świętego Leona XIII w encyklice Aeterni Patris z 1879 roku.

Ksiądz rektor Leśniak obok tego, że zapisał się w historii tarnowskiego seminarium jako najdłużej sprawujący swój urząd, bo bez przerwy czynił to 30 lat, zatroszczył się również o rozbudowę kaplicy seminaryjnej. Kiedy w 1838 roku oddano gmach seminaryjny do użytku, na kaplicę przewidziano tylko jeden pokój. Biorąc pod uwagę, że z kaplicy korzystali również uczniowie gimnazjum z 7 i 8 klasy nietrudno się domyślić, że pomieszczenie przeznaczone na modlitwę było zbyt małe.

Dzięki środkom otrzymanym od Gubernium Lwowskiego w 1869 roku zlikwidowano sufit nad kaplicą i poszerzono ją o powierzchnię dwóch pokoi znajdujących się na pierwszym piętrze. Ksiądz biskup Pukalski zwrócił się do kapłanów z całej diecezji z prośbą o ufundowanie nowego ołtarza do seminaryjnej kaplicy. W ufundowanym ołtarzu zadbano o papieskie akcenty. U samej góry umieszczono papieską tiarę i kluczę przypominające o prymacie następcy świętego Piotra. W centrum ołtarza zawieszono obraz ukazujący Chrystusa, przed którym klęczy święty Piotr, Książę Apostołów. Tak mocne podkreślenie w nowej kaplicy seminaryjnej prymatu świętego Piotra, było związane z burzliwym głosowaniem w sprawie dogmatu o nieomylności papieża podczas Soboru Watykańskiego I. Wszyscy biskupi z Cesarstwa Austriackiego pod naciskiem cesarza głosowali przeciw. Również biskup z Tarnowa nie mógł zachować się inaczej. Nowa papieska kaplica w seminarium tarnowskim była zatem wyrazem wierności papieżowi.

Bibliografia

Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, maszynopis, Lublin 1971 r.; Ks. R. Banach Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1921, maszynopis, Lublin 1985 r.; Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, w: Księga Pamiątkowa Jubileuszu Seminarium duchownego w Tarnowie 1821-1971, Tarnów 1972 r.; Ks. B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985 r.; Ks. B. Kumor, Dzieje polityczno – geograficzne diecezji tarnowskiej, Lublin 1958 r.; Ks. B. Kumor, Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1958, w Currenda, rok 109, Tarnów 1959 r.; Ks. A. Nowak, Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, tom I. Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999 r. ; Ks. M. Łabuz, Duchowieństwo Diecezji Tarnowskiej w latach 1886-1918, Tarnów 2007.