Sto dni

W wilii Ave w Błoniu koło Tarnowa 22 maja 1941 roku przebywało około 100 osób. Obok alumnów I i V roku oraz kilku osób świeckich byli wówczas w Błoniu ksiądz rektor Sitko, ks. Julian Piskorz, ks. Józef Brudz, a także ks. Jan Paciorek. Gdy na teren błońskiego gospodarstwa podjechały samochody gestapo, była godzina 7.00. W kaplicy Mszę św. odprawiał ojciec duchowny Józef Brudz. Niemcy poczekali na zakończenie Mszy św. i rozpoczęli brutalną rewizję. Przeszukiwano wszystkie zabudowania w Błoniu w celu znalezienia rzeczy zakazanych, takich jak: broń, radio, ulotki.

W kaplicy aresztowano ks. rektora Sitkę oraz ks. Brudza. Ks. Sitko, który był głównym celem niemieckiego nalotu, od samego początku był traktowany z największą pogardą. Jeden z gestapowców (Opermann) wyzywał go, a widząc milczenie niewinnego aresztanta, uderzył go w twarz i rozbił mu okulary. Ks. rektor Sitko od samego początku prosił, aby zostawić pozostałych, zwłaszcza alumnów. Był gotowy wziąć odpowiedzialność za wszystko, a oskarżono go o nielegalny ubój trzody chlewnej.

Następnie inny funkcjonariusz niemiecki zapytał w kaplicy, gdzie są alumni z roku pierwszego. Byli oni w kaplicy po prawej stronie. Na żądanie gestapowca, który kierował całą akcją, wstali i na ławkach złożyli sutanny. Było już pewne, że także oni zostaną aresztowani. 20 kleryków z I roku, ks. rektora Sitkę, ks. Brudza oraz ks. Piskorza wsadzono do samochodu, żeby przewieźć ich do więzienia w Tarnowie. Ks. Jan Paciorek, który również był wtedy w Błoniu, pozostał na wolności, ponieważ przed kilkoma dniami dopiero co wyszedł z więzienia.

  Bł. ks. Roman Sitko, rektor WSD w czasie II wojny światowej, aresztowany w willi Ave. wsd.tarnow.pl

Niemcy odjeżdżając pozostawili w wilii Ave kleryków z roku piątego, którym oznajmiono, że są internowani i pod karą śmierci nie mogą opuszczać Błonia. Odjazd samochodów był początkiem dalszych upokorzeń i znęcania się nad alumnami. Droga z Błonia w kierunku Zgłobic była błotnista i auto wiozące kleryków ugrzęzło w błocie. Najpierw nakazano alumnom z roku V nosić kamienie dla utwardzenia drogi oraz wypchać samochód z błota. Klerycy wszystkie prace wykonywali w sutannach, byli przy tym bici po głowach i plecach. Na miejsce przyprowadzono również alumna Józefa Pasterskiego, który tego dnia był chory i miał wysoką temperaturę, mimo to Niemcy kazali mu leżeć na mokrym trawniku.

Kiedy klerycy nie dali rady wyciągnąć auta z grzęzawiska, Niemcy wezwali ciągnik. Zanim maszyna się pojawiła, gestapowcy urządzili sobie „zabawę” z klerykami, podczas której szyderstwom nie było końca. Okrutni oprawcy w pewnym momencie nakazali klerykom śpiew. Alumni rozpoczęli wówczas pieśń: "Pod Twą obronę, Ojcze na niebie", wszystko tłumaczył volksdeutsch.

Wieczorem tego dnia do alumnów roku V przyjechał wicerektor ks. Władysław Węgiel. Wicerektor objął kleryków swoją opieką i odprawił z nimi nabożeństwo za uwięzionych braci i przełożonych. 8 czerwca 1941 roku po zarządzonych przez biskupa Komara rekolekcjach klerycy z roku V otrzymali święcenia kapłańskie. Po czym dostali od biskupa polecenie opuszczenia Błonia. Po 100 dniach od aresztowania alumni I roku wraz z ks. Piskorzem zostali wypuszczeni z więzienia. Ks. Sitko i ks. Brudz nie otrzymali zwolnienia.

  Willa Ave, gdzie w czasie wojny formowali się alumni. ks. Zbigniew Wielgosz /Foto Gość

Aresztowani w 1941 roku klerycy to: Stanisław Augustyn (nie ukończył Seminarium Duchownego z powodów zdrowotnych. Po wojnie pracował jako adwokat), Edward Bernacki ( wyświęcony w 1945 roku, swoją posługę kapłańską przez większość swoich lat sprawował w diecezji warmińskiej), Grzegorz Bystroń (nie doczekał dnia święceń, w 1942 roku zmarł na gruźlicę), Józef Frączek (po zwolnieniu z aresztu nie wrócił już do seminarium), Józef Gibas (po wyjściu z więzienia wybrał drogę walki zbrojnej z okupantem), Józef Hereśniak (święcenia kapłańskie przyjął w 1945 roku, w latach 1975-1987 był proboszczem w Brzeźnicy k. Dębicy), Adam Kaźmierczyk (od 1962 roku proboszcz w Grybowie), Henryk Klimas (w 1971 roku został proboszczem w Woli Rogowskiej), Marian Krężel (od 1954 roku proboszcz parafii Poręba Radlna), Franciszek Kukla (od 1967 roku proboszcz w parafii św. Jakuba w Tuchowie), Stanisław Mach (od 1960 roku proboszcz w parafii Dębno), Antoni Michalik (od 1953 roku proboszcz w Ryglicach), Andrzej Mróz (opuścił seminarium w 1943 roku, został zabity przez Niemców), Franciszek Nowak (zmarł jako kleryk na gruźlicę w 1943 roku), Stanisław Nykiel (od 1969 roku proboszcz w Szczurowej), Władysław Olesiak (od 1959 roku proboszcz w Binarowej), Józef Pączek (od 1950 roku katecheta szkół podstawowych w Bochni, po usunięciu religii ze szkoły, uczył w salach katechetycznych), Paweł Śliwa (od 1960 roku pełnił funkcję profesora w tarnowskim seminarium, wykładał teologię fundamentalną oraz wszystkie działy filozofii chrześcijańskiej, był również proboszczem w Zawadzie, a następnie w Zbyszycach, umarł w opinii świętości), Adam Ząbek (nie ukończył seminarium, po wojnie zamieszkał w Dąbrowie Tarnowskiej, gdzie pełnił urząd dyrektora PZU i prezesa gminnej spółdzielni), Alfred Trafankowski (formacje seminaryjną rozpoczynał w Zgromadzeniu oo. Filipinów, jako kapłan wystąpił ze zgromadzenia i został księdzem diecezjalnym).

Bibliografia:

Ks. A. Jedynak, Martyrologia Duchowieństwa Diecezji tarnowskiej w okresie okupacji hitlerowskiej, Nowy Sącz 2014 r. Ks. R. Banach, Rektorzy Seminarium Duchownego w Tarnowie, w Schematyzm Diecezji Tarnowskiej, rok 1992, część historyczna, Tarnów 1992; Ks. B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985 r. Ks. B. Kumor, Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1958, w Currenda, rok 109, Tarnów 1959 r.; Ks. S. Łach, Ksiądz Roman Sitko – wspomnienie pośmiertne, w Currenda, rok 97, Tarnów 1947 r.; Ks. A. Nowak, Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, tom I. Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999 r.