Oni oddali życie

Grzegorz Brożek Grzegorz Brożek

publikacja 29.04.2020 12:30

W czasie II wojny światowej strzegąc sprawy Bożej, służąc bliźnim, stali się ofiarami nienawiści. Oto nasi kapłani męczennicy.

Oni oddali życie Kolaż składa się z 27 spośród 29 zamęczonych w czasie II wojny światowej tarnowskich kapłanów. archiwum

W większości fragmenty biogramów 29 kapłanów, którzy znaleźli się też na pamiątkowej tablicy w tarnowskiej katedrze pochodzą ze strony parafii pw. św. Zygmunta w Słomczynie, która ma rozbudowany dział dotyczący martyrologii duchowieństwa polskiego w czasie II wojny światowej. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów m.in. Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie, archiwum Muzeum Auschwitz, archiwów innych obozów.

1. Ksiądz Józef Bardel, proboszcz parafii w Trzetrzewinie. Aresztowany przez Niemców 02.07.1941. Szarpany i pogryziony przez napuszczone na niego przez Niemców psy. Przetrzymywany, jako zakładnik, w więzieniu w Nowym Sączu. Zamordowany w gronie 44 więźniów w zbiorowej egzekucji w Nowym Sączu-Biegonicach.

2. Ksiądz Wincenty Bialik, prefekt gimnazjum w Mielcu, były prefekt w Limanowej, były proboszcz parafii Przydonica. Aresztowany przez Niemców 03.08.1940. Przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen. Stamtąd 14.12.1940 przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie zginął.

3. Ksiądz Wojciech Biernat, proboszcz parafii Krzyżanowice, były wikariusz parafii Radłów. Aresztowany przez Niemców 23.06.1941 za ukrywanie kapłana z Krakowa. Przetrzymywany w więzieniu Montelupich w Krakowie. 08.01.1942 przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie został zamordowany.

4. Ksiądz Alojzy Całka, wicedziekan dekanatu Limanowa, proboszcz parafii Nowe Rybie, były wikariusz parafii Borzęcin Górny, Bobowa, Lisia Góra, Dobra i Słopnice. Zadenucjowany jako słuchacz „nielegalnych” audycji radiowych. W czasie rewizji ciężko pobity przez Niemców. Nie odzyskał zdrowia i zmarł.

5. Ksiądz Władysław Deszcz, wikariusz parafii pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu. Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej prawd. współpracował z rodzącym się niepodległościowym ruchem konspiracyjnym, częścią późniejszego Polskiego Państwa Podziemnego. Aresztowany przez Niemców 02.07.1941, m.in. za wydawanie świadectw chrztu i pomoc Żydom w gettcie. Przetrzymywany, jako zakładnik, w więzieniu w Nowym Sączu. Zamordowany w gronie 44 więźniów w zbiorowej egzekucji w Nowym Sączu-Biegonicach.

6. Ksiądz Franciszek Drwal, wikariusz w Nowym Sączu, wcześniej w Cmolasie, Rzepienniku Biskupim. Po rozpoczęciu II wojny światowej był kapelanem wojskowego szpitala polowego nr 30 w Przemyślu. Wzięty do niewoli we wrześniu 1939 roku. Przewieziony do obozu dla oficerów Arnswalde, a następnie do obozu jenieckiego, oflagu IX A/Z Rotenburg. Stamtąd niezgodnie z zasadami konwencji haskiej 18.04.1940 przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Buchenwald, gdzie zginął.

7. Ksiądz Mieczysław Wincenty Dydyński, proboszcz parafii w Kamienicy k. Łącka, były wikariusz w tarnowskiej katedrze, Kolbuszowej, Oleśnie. Współdziałał z polskim ruchem oporu, wchodzącym w skład Polskiego Państwa Podziemnego. Pomagał w organizowaniu przerzutów Polaków przez góry na Słowację i Węgry. 02.07.1944 aresztowany przez niemieckie Gestapo za udzielanie pomocy partyzantom: w czasie rewizji na plebanii, przeprowadzonej w ramach akcji odwetowej za likwidację posterunku żandarmerii niemieckiej przez partyzantów, znaleziono śpiącego w niej partyzanta. Niemcy plebanię spalili, aresztowali ok. 20 osób i zawieźli do więzienia w Nowym Sączu. Po kilku dniach zamordowany wraz z 15 Polakami, w tym z klerykiem Andrzejem Mrozem, w zbiorowej egzekucji w Rdziostowie.

8. Ksiądz Józef Jurkowski, wikariusz parafii Radłów. Uczestniczył w ruchu oporu wobec niemieckiego najeźdźcy. Aresztowany przez Niemców 07.06.1941 na podstawie donosu, w gronie kilkunastu mieszkańców Radłowa. Przetrzymywany w więzieniu w Tarnowie, po czym po trzech miesiącach 29.07.1941 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie zginął.

9. Ksiądz Stanisław Kaczmarczyk, wikariusz parafii Zgórsko, były wikariusz w Bochni i Radomyślu Wielkim. Kapelan konspiracyjnego Związku Walki Zbrojnej ZWZ, przekształconego później w Armię Krajową. Pomagał powielać i dystrybuować podziemny biuletyn „Odwet”. Aresztowany przez Niemców pod koniec 1941 r. podczas masowych aresztowań oddziału ZWZ „Roman”. Przetrzymywany w niemieckich więzieniach w Rzeszowie i Tarnowie. Następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie został zamordowany podczas „dziesiątkowania” więźniów. Jego brat, ks. Władysław Kaczmarczyk, zamordowany został przez Niemców w Biegonicach k. Nowego Sącza.

10. Ksiądz Tadeusz Kaczmarczyk, wikariusz parafii pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu, były wikariusz w Rzepienniku Biskupim, Górze Ropczyckiej, Czarnej Sędziszowskiej. Powołany do Wojska Polskiego jako kapelan rezerwy. Posługiwał jako kapelan prawd. 20. Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego. Aresztowany przez Rosjan. Uciekł, zamieniając ubrania z rosyjskim żołnierzem i udał się pieszo na zachód. Zatrzymany przez Niemców jako rosyjski dezerter, uwolniony dzięki interwencji lokalnego proboszcza. Przedostał się do zarządzanego przez Niemców okupacyjnego Generalnego Gubernatorstwa. Tam w końcu aresztowany przez Niemców 02.07.1941, m.in. za wydawanie świadectw chrztu i pomoc Żydom w getcie. Przetrzymywany, jako zakładnik w więzieniu w Nowym Sączu. Zamordowany w gronie 44 więźniów w zbiorowej egzekucji w Nowym Sączu-Biegonicach.

11. Ksiądz Mieczysław Jan Kłoczkowski, wikariusz parafii Szczucin, były wikariusz w Zbyszycach. Aresztowany przez Niemców 05.04.1941 za posiadanie radia. Torturowany w więzieniu w Tarnowie. 14.04.1942 przewieziony do KL Auschwitz a stamtąd 05.06.1942 do KL Dachau, gdzie został poddany „eksperymentom” medycznym i zginął.

12. Ksiądz Józef Kondolewicz, rezydent w Starym Sączu, były kapelan klarysek. Aresztowany przez Niemców 18.04.1942 za kolportaż konspiracyjnych gazetek „Polska żyje”. W jego mieszkaniu mieścił się punkt kontaktowy i dystrybucyjny prasy konspiracyjnej. Przetrzymywany w więzieniu w Nowym Sączu. Stamtąd wywieziony do więzienia w Tarnowie, a następnie przetransportowany do KL Auschwitz, gdzie zginął.

13. Ksiądz Tomasz Leśniak, wikariusz parafii Czarny Potok. Pomagał swemu proboszczowi, ks. Franciszkowi Dydzie, w prowadzeniu punktu przerzutowego Polaków przez góry na Słowację. Prowadził nasłuch audycji radiowych z aparatu przechowywanego na plebanii. Aresztowany przez Niemców za odmowę wskazania miejsca ukrycia poszukiwanego przez Niemców swego proboszcza. Pobity. Przewieziony do więzienia w Nowym Sączu, gdzie był torturowany i wkrótce został zamordowany: prawd. zagryziony przez psy i zadeptany na śmierć przez niemieckiego oprawcę.

14. Ksiądz Andrzej Niwa, proboszcz parafii wojskowej w Ostrowie Wlkp. Wcześniej wikariusz w parafii Pogórska Wola, Uście Solne, Krużlowa, Łącko, Nowy Sącz. Aresztowany po 17.09.1939 przez Rosjan. Więziony w rosyjskim obozie koncentracyjnym Starobielsk. W 24.12.1939 roku przetransportowany prawd. Do więzienia Butyrki w Moskwie, a następnie wiosną 1940 z powrotem do obozu koncentracyjnego Starobielsk. W końcu wywieziony do miejsca straceń w Charkowie i tam zamordowany.

Oni oddali życie   Kolaż składa się z 27 spośród 29 zamęczonych w czasie II wojny światowej tarnowskich kapłanów. archiwum

15.Ksiądz Władysław Olearczyk, wikariusz parafii Kamienica, były wikariusz w Krościenku, Łużnej, Zawadzie k. Dębicy. Aresztowany przez Niemców 17.09.1941. Przetrzymywany w więzieniu w Jaśle. 30.03.1942 przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Stamtąd przywieziony do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie zginął.

16. Ksiądz Józef Paciorek, redaktor diecezjalnego tygodnika „Nasza Sprawa”, dyrektor diecezjalnej drukarni. Aresztowany przez Niemców 07.03.1941 w Tarnowie pod zarzutem wydawania polskiej pracy podziemnej. Całą winę wziął na siebie. Przetrzymywany w więzieniu w Tarnowie. 23.02.1942 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. 31.05‑05.06.1942 pominięty i nie przetransportowany, jak 58 innych kapłanów, do KL Dachau. Wkrótce potem rozstrzelany przy tzw.„ścianie śmierci”.

17. Ksiądz Franciszek Pajdo, proboszcz w Dobrkowie, były wikariusz w Grybowie, Ujanowicach. Aresztowany przez Niemców 26.08.1944 za współpracę z partyzanckim III Zgrupowaniem Armii Krajowej AK na Ziemi Pilzneńskiej „Pocisk” i przechowywanie na plebanii polskich mundurów. Przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Stamtąd, w ramach ewakuacji obozu, przez obóz koncentracyjny KL Flossenbürg, gdzie dotarł 01.10.1944, zagnany 19‑23.12.1944 do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie zginął tuż po wyzwoleniu. Prawdopodobnie ofiara niemieckich „eksperymentów medycznych”.

18. Ksiądz Józef Palewski, redemptorysta, były wikariusz parafii katedralnej w Tarnowie i Bochni. Po wybuchu Powstania Warszawskiego 01.08.1944, zatrzymany przez Niemców 05.08.1944 i następnego dnia zamordowany w zbiorowym mordzie 30 redemptorystów (w ramach ludobójstwa warszawskiej Woli) na terenie składu maszyn rolniczych Kirchmajera i Marczewskiego przy ulicy Wolskiej przez zbrodniczą jednostkę 36. Dywizję Grenadierów SS‑Sturmbrigade „Dirlewanger”.

19. Ksiądz Wojciech Papież, proboszcz parafii Mędrzechów, wcześniej wikariusz w Krzyżanowicach, Chełmie, nawojowej, Starym Wiśniczu, Zdziarcu. W czasie okupacji kapelan polskiego niepodległościowego podziemnego Związku Walki Zbrojnej ZWZ. Aresztowany przez Niemców 06.12.1941. Więziony w Tarnowie. 27.03.1942 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Stamtąd 03‑05.06.1942 przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie zginął.

20. Ksiądz Jan Pyzikiewicz, proboszcz parafii Lipnica Wielka, były wikariusz w Jodłowej. Pomagał biednym i potrzebującym (m.in. Żydom), ukrywał poszukiwanych przez Niemców, współpracował z ruchem oporu. Gdy odmówił Niemcom sporządzenia listy „podejrzanych” 14.11.1942 aresztowany przez Niemców. Nie zgodził się na ucieczkę (ze względu na możliwość odwetu na członkach wspólnoty). Torturowany w więzieniu w Nowym Sączu i od 03.12.1942 w Tarnowie, skąd 15.01.1943 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie został zamordowany: podczas apelu obozowego upadł i wycieńczony „trafił prosto do pieca”.

21. Ksiądz Adam Sekuła, wikariusz parafii Dobra k. Limanowej, były wikariusz parafii Radomyśl Wielki. Kapelan podziemnego Związku Walki Zbrojnej ZWZ w Radomyślu. Władze kościelne zabroniły mu tej działalności i przeniosły do Dobrej. Po zatrzymaniu któregoś z członków ZWZ w Radomyślu wydany Niemcom. Aresztowany przez Niemców 27.02.1941 (miesiąc wcześniej aresztowany został jego proboszcz) i osadzony w więzieniu w Nowym Sączu. Tam, za odmowę wydania Żydów, którym wystawił dziesiątki świadectw chrztu bity i torturowany przez niemieckie Gestapo. Zginął podczas przesłuchań w więzieniu.

22. Bł. Ksiądz Roman Sitko, rektor Seminarium Duchownego w Tarnowie. Aresztowany przez Niemców 22.05.1941 w Tarnowie. Przez rok więziony w miejscowym więzieniu. 20.08.1942 przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie został zamordowany.

23. Ksiądz Józef Stabrawa, proboszcz w Mszanie Dolnej, wcześniej wikariusz w tarnowskiej katedrze, Wojniczu, Woli Rzędzińskiej. Związany z ruchem oporu. Zorganizował i kierował punktem przerzutowym uchodźców i kurierów na Słowację. Odmawiał współpracy z władzami okupacyjnymi i w kazaniach apelował o zachowanie polskości. Od 15 czerwca 1941 roku był traktowany jako zakładnik. Aresztowany 15 września tegoż roku przewieziony do więzienia w Nowym Sączu, potem do Tarnowa. W 1941 roku został więźniem Auschwitz-Birkenau, w czerwcu 1942 roku przeniesiono go do KL Dachau. Zmarł 17 sierpnia 1942 roku.

24. Ksiądz Franciszek Staszałek, proboszcz parafii Tęgoborze, wcześniej proboszcz w Rożnowie. Aresztowany przez Niemców w lutym 1942, za „nielegalne” posiadanie radia i gazetek polskiego podziemia niepodległościowego. Przetrzymywany w więzieniu w Nowym Sączu. Torturowany. Przewieziony do więzienia w Tarnowie a stamtąd 28.03.1942 do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie zginął.

25. Ksiądz Stanisław Syper, proboszcz parafii Bystrzyca, były wikariusz parafii Grybów, Żegocina. W 1939 powołany do Wojska Polskiego jako kapelan. W 1939 roku wzięty do niewoli przez Niemców. Internowany w obozach jenieckich, m.in. oflagu IX A/Z Rotenburg. Stamtąd w 1940 roku przesłany do obozu koncentracyjnego KL Buchenwald, a następnie 06‑07.07.1942 do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie zginął.

26. Ksiądz Paweł Szczygieł, były proboszcz parafii Jakubkowice (Łososina Dolna), były wikariusz w Bielczy i Borzęcinie oraz Szczepanowie. Aresztowany przez Niemców 14.04.1942 w domu rodzinnym z donosu volksdeutscha, prawdopodobie pragnącego zawłaszczyć gospodarstwo, i oskarżony m.in. o przemycanie żywności do getta w Nowym Sączu. Przetrzymywany w więzieniach w Nowym Sączu i Tarnowie. Następnie przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie zginął.

27. Ksiądz Roman Ulatowski, wikariusz parafii Dąbrowa Tarnowska. Wziął udział jako kapelan w wojnie obronnej 1939 roku. Później prawdopodobnie współpracował z polskim podziemiem niepodległościowym. W czerwcu 1943 roku odwiedzał swą matkę w Tuchowie. Tam naszli go Niemcy, poszukujący jego brata, członka niepodległościowej Armii Krajowej AK. Został aresztowany. Gdy matka się za nim ujęła, zastrzelili ją na miejscu i poranili kapłana. Wrzucili na samochód, zawieźli do Uniszowej i tam, nad rzeczką zamordowali. Brat został przez Niemców zamordowany rok później.

28. Ksiądz Stanisław Wilk, wikariusz parafii Pilzno. Po święceniach kapłańskich w 1942 roku wykładowca tajnej szkoły „Kuźnica” w Pilźnie oraz kapelan III Zgrupowania niepodległościowej Armii Krajowej AK „Pocisk” i oddziału partyzanckiego „Dzwon” w Pilźnie. Zginął podczas ataku oddziału „Dzwon” na tartak w Czarnej.

29. Ksiądz Wojciech Zięba, proboszcz parafii Gorzejowa. W 1939 powołany do Wojska Polskiego jako kapelan oddziału 19. Dywizji Piechoty stacjonującego w Nowej Wilejce. Wzięty do niewoli przez Niemców we wrześniu 1939 roku podczas próby przekroczenia granicy słowackiej. Internowany w obozach jenieckich, m.in. oflagu IX A/Z Rotenburg. Stamtąd 18.04.1940 przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Buchenwald, a następnie 06‑07.07.1942 do obozu koncentracyjnego KL Dachau, gdzie zginął.