Główne części Mszy świętej to liturgia słowa i liturgia Eucharystii. Liturgię słowa tworzą: czytania biblijne, homilia (kazanie), wyznanie wiary i modlitwa powszechna. „Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego” mówi, że w czytaniach „Bóg przemawia do swojego ludu […]. Sam Chrystus przez swoje słowo jest obecny pośród wiernych” (55). Popatrzmy, jak powstała liturgia słowa, jak wprowadzono czytania biblijne do liturgii Mszy świętej.

Pismo św. podaje nam, że w synagogach, w szabat, odprawiane były żydowskie nabożeństwa. Sam Jezus brał w nich udział. Łukasz pisze, że Jezus czytał proroka Izajasza w synagodze w Nazarecie (4,16-19). Na liturgię żydowską składały się czytania z księgi prawa i z ksiąg prorockich; to jest oczywiście Stary Testament. Śpiewano także psalmy. Pierwsi chrześcijanie przejęli ten porządek, dodając Ewangelię, która była opowiadana.

Niedzielna liturgia słowa obecnie zawiera dwie lekcje, dwa czytania: pierwsze ze Starego Testamentu i drugie z listów apostolskich lub z Apokalipsy św. Jana. Ewangelie są czytane w cyklu trzyletnim: W roku A – Ewangelia według św. Mateusza; w roku B – Ewangelia według św. Marka; w roku C – Ewangelia według św. Łukasza; obecny rok jest rokiem C; Ewangelia według św. Jana jest czytana w uroczystości i święta. W dni powszednie Ewangelie są czytane według własnego planu. Pierwsze czytanie jest przekazywane w cyklu dwuletnim, czyli co dwa lata czytania się powtarzają.

  Ksiądz Roman Stafin jest pomocniczym ojcem duchownym kapłanów diecezji tarnowskiej. Beata Malec-Suwara /Foto Gość

Po pierwszym czytaniu jest śpiewany lub recytowany psalm, a po drugim śpiewa się „Alleluja” z wersetem, odnoszącym się treściowo do tekstu Ewangelii. Gdyby ktoś przez trzy lata uczestniczył codziennie we Mszy świętej, wysłuchałby połowę tekstów Starego Testamentu i cały Nowy Testament. W homilii (kazaniu), wyjaśniane są czytania biblijne i odnoszone do życia; zgłębiana jest także liturgia Mszy świętej i przybliżane są tajemnice danego święta. Homilia (kazanie) stanowi integralną część liturgii słowa.

Zwróćmy teraz uwagę na szczególną cechę mszalnej liturgii słowa. Otóż jej struktura posiada dialogiczny charakter. Co to znaczy? Liturgia słowa we Mszy świętej jest jedną wielką rozmową Boga z człowiekiem. Popatrzmy. Bóg mówi do człowieka w pierwszym czytaniu, a człowiek odpowiada słowami psalmu; Bóg przemawia w drugim czytaniu, a człowiek pozdrawia Go radośnie śpiewem „Alleluja”; Bóg zwraca się do człowieka w słowach Ewangelii i w homilii, a człowiek wyznaje wiarę i kieruje do Niego swoje prośby w formie modlitwy powszechnej. Oto Bóg czyni człowieka swoim partnerem w dialogu! Bóg czyni mnie partnerem w zbawczej dla mnie rozmowie! Jakież to wyróżnienie!

Trzeba tu jeszcze zwrócić uwagę na wezwanie „Ogólnego wprowadzenia do Mszału rzymskiego” do takiego sposobu sprawowania liturgii słowa, aby ona „sprzyjała medytacji”, czyli sprzyjała rozważaniu. Wskazane są tutaj krótkie chwile milczenia po czytaniach i po homilii, aby wierni mogli „przyjąć słowo sercem i przygotować na nie odpowiedź przez modlitwę” (56).

Zdarzenie, o którym opowiem, miało miejsce w Mediolanie pod koniec IV wieku. Aureliusz Augustyn, profesor retoryki, wyszedł ze swojej willi do ogrodu. Był upalny dzień. Jego głowę wypełniały także gorące myśli. Odczuwał daleko idącą niepewność, ponieważ załamała się jego dotychczasowa życiowa filozofia. Wtem słyszy wołanie bawiących się obok dzieci: „Bierz i czytaj… Bierz i czytaj…”. Wzrok jego pada na leżącą na stoliku ogrodowym Biblię. Otwiera List do Rzymian i czyta: „teraz nadeszła dla was godzina powstania ze snu” (13,11). Słowa te zapadają głęboko w jego serce. Idzie do Ambrożego, biskupa Mediolanu, i przygotowuje się do przyjęcia chrztu św. „Bierz i czytaj” – to słowo Boże dokonało w nim wielkiej przemiany. Był przecież wyznawcą manichejskiej filozofii, wrogiej chrześcijaństwu, i długo prowadził rozwiązłe życie. Pamiętamy: jego matka św. Monika modliła się całymi latami o jego nawrócenie. I oto Augustyn staje się jednym z największych świętych w dziejach Kościoła.

„Bierz i czytaj” – to wezwanie skierowane jest do każdego z nas. Bierzmy często Biblię do ręki i „wyczytujmy” z niej słowa życia. Dobrze byłoby zapoznać się w sobotę wieczorem z czytaniami, szczególnie z Ewangelią; to właśnie robimy w każdą sobotę, w czasie adoracji, przed wieczorną Mszą świętą. W domu możemy sięgnąć do internetu. Chodzi o to, aby w niedzielę otworzyć się głębiej na kierowane do nas w czasie Mszy świętej słowo Boże i aby ono przemieniało nasze serca. A tej przemiany potrzebujemy przecież nieustannie!

Powyższy fragment rozważań pochodzi z książki tarnowskiego kapłana ks. Romana Stafina "Skarb Kościoła", która ukazała się nakładem Wydawnictwa Diecezji Tarnowskiej "Biblos" w 2020 roku. Można ją kupić TUTAJ.