W deszczu łaski

Filip Henryk Sternal

publikacja 27.09.2023 13:16

Mimo niesprzyjającej deszczowej aury 24 września odbyła się tradycyjna procesja do Kaplicy Łaski.

W procesji do Kaplicy Łaski. W procesji do Kaplicy Łaski.
Jakub Trojanowski

Wspominano także 270. rocznicę przeniesienia cudownej figury z mordarskiej kaplicy do limanowskiego kościoła i dziękowano za obecność Matki Bożej na Ziemi Limanowskiej. Był to czas modlitwy alumnów I roku tarnowskiego Wyższego Seminarium Duchownego, którzy na początku swojej seminaryjnej formacji przyjechali zawierzyć się Maryi. W tym roku pielgrzymka alumnów odbyła się po raz 25.

W procesji uczestniczyli także kanonicy limanowskiej kapituły kolegiackiej. Procesji, a także Mszy św. celebrowanej przed Kaplicą Łaski, przewodniczył bp Stanisław Salaterski.

W homilii apelował, abyśmy byli apostołami Matki Bolesnej, którzy będą szerzyć Jej kult, a także bronić wiary przekazanej przez przodków, do czego zobowiązują papieskie słowa wypowiedziane 40 lat temu na krakowskich Błoniach.

Z historii limanowskiej Piety

Początki powstania rzeźby nie są znane. Prawdopodobnie została wykonana w XIV wieku. Jest to rzeźba lipowa, wykonana przez anonimowego artystę. Być może początkowo znajdowała się na terenie Węgier, skąd po wybuchu fali reformacji została przeniesiona w inne, bezpieczniejsze miejsce. Figura ta od około 1545 roku [1] znajdowała się na terenie parafii limanowskiej, a dokładnie w miejscowości Mordarka.

Jak podają różne przekazy, w tym pieśni[2], znalazła swoje miejsce na lipie, nieopodal pobliskiego dworu. Od samego początku została otoczona czcią ze strony miejscowego ludu. Z czasem przy lipie powstała drewniana kaplica, a w niej umieszczono cudowną statuę. Została ona konsekrowana 18 sierpnia 1668 roku przez sufragana krakowskiego biskupa Mikołaja Oborskiego[3]. Wierni składali u stóp Piety liczne wota, dziękując za otrzymane łaski, w tym za liczne uzdrowienia[4]. Jak podaje ksiądz prałat Ludwik Kowalski - w roku 1706 wpływa skarga do Konsystorza biskupiego w Krakowie, że w kapliczce tej lud się gromadzi tłumnie nie tylko z parafii limanowskiej, ale i z całej okolicy, że parafianie limanowscy opuszczają w niedzielę i uroczyste święta kościół swój macierzysty i zbierają się na nabożeństwo w kapliczce, w której księża nieznani, dotknięci cenzurami kościelnymi, a nieraz apostaci, odprawiają nabożeństwa, że rozgłaszane są cuda, których wiarygodność nie została sprawdzona i może to być „faus diabolica”, że wiara w urojone cuda szkodzi i na szwank naraża prawdziwość cudów, podkopuje religię i wiarę[5]. W odpowiedzi na tę skargę, Konsystorz postanowił zamknąć kaplicę, aż do momentu zbadania sprawy i polecił archidiakonowi Kolegiaty Sądeckiej i proboszczowi w Podegrodziu księdzu Józefowi Jordanowi, aby to zarządzenie zostało odczytane we wszystkich parafiach dekanatu sądeckiego, do którego wówczas należała parafia w Limanowej[6]. 

Akta wizytacyjne z 1727 roku nakazywały powołanie specjalnej komisji i zbadanie kultu figury Matki Bożej przy równoczesnym zakazaniu celebrowania wszelkich nabożeństw w kaplicy mordarskiej[7]. Za proboszczowania księdza Ignacego Sędzimira (1740-1743) dochodzi do sporu o zarząd nad kaplicą z właścicielem dworu w Mordarce Walentym Górzańskim. W 1742 roku proboszcz parafii wniósł skargę do sądu w Nowym Sączu i chcąc postawić sąd przed faktem dokonanym, na zakończenie misji parafialnych przeniósł w uroczystej procesji statuę Matki Bożej i umieścił w kościele.[8] Jednak po upływie czasu, Walenty Górzański razem ze wspólnikami, udał się pod osłoną nocy do kościoła, po wybiciu okna włamał się do jego wnętrza i zabrał stamtąd figurę, z powrotem umieszczając ją w przydworskiej kaplicy. To wydarzenie zaogniło konflikt, a obie strony sporu nie ustępowały. Właściciel dworu odmawiał proboszczowi wstępu do kaplicy, tym samym zachowując wszelkie ofiary oraz wota składane w kaplicy. Walenty Górzański czerpał ze skarbon korzyść materialną, ponieważ datki wiernych przeznaczał na własne cele. Na skutek wizytacji biskupa Załuskiego i wydania przez niego stosownego dekretu w dniu 2 maja 1753 roku[9] – Pieta miała zostać umieszczona w kościele parafialnym. To stało się za proboszczowania księdza Jana Zwiernikiewicza w 1753 roku[10]. Po odprawieniu misji parafialnych, procesja ruszyła w kierunku limanowskiego kościoła, na zakończenie której figurę umieszczono w świątyni[11]. To wydarzenie przyczyniło się do poszerzenia kultu Matki Bożej Bolesnej. Od tego czasu figura ta nazywana jest limanowską. Potwierdzenie kultu przez władze kościelne, stało się zaczątkiem powstania przyszłego sanktuarium. 14 marca 1769 roku w miasteczku Limanowa wybuchł katastrofalny w skutkach pożar, który strawił większość drewnianych zabudowań miejscowości[12]. Z płonącego kościoła uratowano jedynie Najświętszy Sakrament, figurę Matki Bożej Bolesnej oraz gotycką drewnianą chrzcielnicę. 

Po pożarze Msze Święte oraz nabożeństwa były odprawiane w kaplicy przeniesionej z Mordarki, na miejsce pogorzeliska. W środku znajdował się ołtarz, gdzie cześć odbierała cudowna statua Matki Boskiej Bolesnej. W późniejszym czasie, po zbudowaniu nowego drewnianego kościoła przy limanowskim rynku, w Mordarce na miejscu dawnej kaplicy wybudowano nową murowaną, stojącą po dziś dzień. W środku umieszczona jest barokowa kopia limanowskiej Piety. Warto wspomnieć, że do dzisiaj miejsce to jest chętnie odwiedzane przez wiernych ze względu na obecność źródła, uznawanego za cudowne. W sanktuaryjnej Księdze Łask znajduje się wiele opisów uzdrowienia chorób oczu za sprawą wody ze źródełka i modltwy do Maryi Bolesnej. Teren na którym stoi Kaplica Łaski, w połowie XX wieku został włączony do granic Limanowej. W świadomości wielu ludzi kaplica ta funkcjonuje jako mordarska obok nowej nazwy, która została wprowadzona w II poł. XX wieku. Jednakże w ostatnich latach ta nazwa była myląca, z uwagi na funkcjonowanie w latach 2003-2021 kaplicy w miejscowości Mordarka, która została zastąpiona przez nowy kościół pw. Miłosierdzia Bożego.

[1] L. Kowalski, Historia kultu łaskami słynącej figury Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej, Limanowa 1964, s. 2.

[2] Modlitewnik limanowski, P. Bednarczyk, S. Sojka (red.), Kraków 1988, s. 414.

[3] L. Kowalski, Historia kultu łaskami słynącej figury Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej, Limanowa 1964, s. 2.

[4] A. Friedrich, Historia cudownych obrazów w Polsce IV. Kraków 1904, s. 472.

[5] L. Kowalski, Historia kultu łaskami słynącej figury Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej, Limanowa 1964, s. 3.

[6] APL, (AA I/1)  K. Łazarski, Księga Pamiątkowa Kościoła i Probostwa w Limanowej, Limanowa 1914 (rkps), s. 29.

[7] AMK, (AV 60) K. F. Szaniawski,  Acta visitationis nr 60, Kraków 1727 (rkps), s. 1.

[8] APL, Kronika parafii limanowskiej, praca zbiorowa z lat 1947-2013 (rkps), s. 29.

[9] L. Kowalski, Historia kultu łaskami słynącej figury Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej, Limanowa 1964, s. 3.

[10] Ibidem.

[11] APL, (S II/1) W. Skworc, Dekret potwierdzający istnienie sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Limanowej, Tarnów 2003 (mps), s. 1.

[12] Pamiątka jubileuszu Limanowskiej ochotniczej straży ogniowej, 1874-1899, Lwów 1900, s. 14.