To jest natura Kościoła

O fundamentach i misji działalności charytatywnej mówi ks. Zbigniew Pietruszka, dyrektor CDT.

Awers ufundowanego na rocznicę sztandaru organizacji.
Grzegorz Brożek /Foto Gość

Grzegorz Brożek: W 1989 roku, po zmianie systemu w Polsce, abp Jerzy Ablewicz reaktywował w diecezji Caritas jako jedną z pierwszych instytucji, podmiotów. Czy dlatego, że miłosierdzie jest zawsze pilnym zadaniem Kościoła, czy dlatego, że mimo wszystko były jakieś organizacyjne podstawy?

ks. Zbigniew Pietruszka: Działalność Caritas po decyzji komunistów z 1950 roku o odebraniu jej osobowości prawnej i majątku de facto trwała. Zabronili Kościołowi prowadzić dzieła charytatywne, ale Kościół nigdy nie zaprzestał pomagania ubogim i cierpiącym, bo to jest wpisane w jego naturę. Gdyby na jakimkolwiek etapie zaprzestał takiej posługi, to zaprzeczyłby sobie samemu, bo obok głoszenia Ewangelii, sprawowania sakramentów posługa miłości miłosiernej jest koniecznym zadaniem.

Czy reaktywowanie Caritas w 1989 roku, czego 35. rocznicę teraz obchodzimy, bardzo zmieniło sytuację?

Zmieniły się możliwości, pojawiły nowe, czego owocem było, że Caritas znów mogła prowadzić własne placówki, które zaczęły powstawać. Myślę choćby o hospicjum w Dąbrowie Tarnowskiej, stacji opieki w Tarnowie czy ośrodku w Jadownikach Mokrych. Ogromnym jednak wyzwaniem w czasach przemian gospodarczych były skutki tzw. reformy Balcerowicza, przez którą bogacili się nieliczni i lawinowo biedniała większość. Była potrzeba zorganizowania bardzo aktywnych struktur w parafiach. Zaczęły powstawać oddziały Caritas, by na miejscu rozpoznawać potrzeby ubogich i przychodzić im z pomocą. Dziś w zasadzie w 100 procentach parafii w naszej diecezji istnieje parafialny oddział Caritas. To jest ewenement na skalę ogólnopolską.

Obecnie materialna sytuacja jest lepsza niż wówczas, na początku przemian?

Cokolwiek byśmy nie powiedzieli, to sytuacja materialna rodzin poprawiła się znacznie. Wyzwanie jest inne. Otóż zespoły Caritas, bo tak teraz nazywają się dawne oddziały, kiedy powstawały, zgromadziły 20–30 lat temu wolontariuszy, którzy czasem do dziś ofiarnie pracują, natomiast w naturalny sposób wykruszają się. Odpowiedzią są Szkolne Koła Caritas, których mamy 250, i one dają nadzieję na przyszłość, że nigdy nie zabraknie ludzi, którzy będą chcieli włączyć się w posługę miłosierdzia.

Kilka faktów z historii

Biskup Franciszek Lisowski 1 marca 1937 r. erygował Związek Caritas Diecezji Tarnowskiej. Do Związku włączono diecezjalne stowarzyszenia dobroczynne, ochronki, domy starców, szpitaliki, sierocińce i Dom Nieuleczalnie Chorych w Tarnowie. Przed wojną Caritas uruchomiła szwalnię, zaczęła szkolić instruktorów charytatywnych i wydawała „Tygodnik miłosierdzia”. W czasie II wojny światowej diecezjalna Caritas rozmieściła przy pomocy parafii najpierw 7 tys. osób wysiedlonych z Wielkopolski, Pomorza i Śląska, potem 42 tys. wysiedlonych z Warszawy po stłumieniu powstania, otoczyła też opieką 32 tys. osób na terenach frontowych, prowadziła szpital epidemiczny, pomagała Żydom, wysyłała paczki więźniom. Po wojnie opiekę świadczyła cierpiącym biedę przez dożywianie, pielęgnację chorych, opiekę nad matką i dzieckiem, rozdawanie darów z UNRA. Poza tym pomagała w prowadzonych przez siebie placówkach. W 1946 r. Caritas diecezjalna prowadziła 94 ochronki i przedszkola dla ponad 5700 dzieci; 19 domów starców dla 292 podopiecznych, 12 domów wychowawczych dla sierot dla 308 dzieci, 8 internatów dla 100 uczniów oraz 73 kuchnie, które wydawały 9000 posiłków dziennie. 23 stycznia 1950 r. władze komunistyczne narzuciły Caritas przymusowy zarząd, a jej majątek bezprawnie przejęły i przekazały tzw. Zrzeszeniu Katolików Świeckich „Caritas”, współpracującemu z ówczesnym systemem totalitarnym. Mimo to Caritas nigdy nie przestała działać. Nie miała już osobowości prawnej, majątku, ale pomoc Kościoła i tak docierała do potrzebujących, szczególnie przez tzw. rejonowe opiekunki charytatywne, a później zespoły w parafiach. Po czerwcowych, pierwszych częściowo wolnych wyborach, 8 grudnia 1989 r. abp Jerzy Ablewicz reaktywował działalność Caritas Diecezji Tarnowskiej.