Przed przyjściem na świat Syna Bożego zadaniem Ducha było przygotowanie rodzaj ludzki na to wydarzenia. Działał wtedy głównie jako Duch proroczy. Po wcieleniu Jego zasadniczym zadaniem jest uświęcanie człowieka. Według św. Ireneusza doskonały człowiek składa się z ciała, duszy i Ducha Świętego. Dzięki temu człowiek posiada „podobieństwo” do Boga i jest zdolny do poznawania Boga oraz do nawiązywania z Nim łączności. Posiadając Ducha Świętego człowiek już teraz ma w sobie zadatek nieśmiertelności. To właśnie dzięki Duchowi Świętemu nastąpi kiedyś przemiana tego co śmiertelne w człowieku w nieśmiertelne i niezniszczalne, jak pisał św. Paweł. Tak więc prawdziwy człowiek to ten, który posiada Ducha Świętego. Biskup Ireneusz wręcz napisał: „gdzie jest Duch Święty, tam jest człowiek żyjący”[7]. Bez Ducha Świętego człowieczeństwo jest niepełne, czy wręcz wątpliwe.

Obecność i działanie Ducha Świętego w człowieku zostało zakwestionowane w chwili grzechu pierwszego człowieka. Bóg jak wiadomo pospieszył człowiekowi na ratunek. Wielką rolę w tym dziele spełnia właśnie Duch Święty. Biskup Ireneusz tak to ujął: „Pan powierzył Duchowi Świętemu swego człowieka, który wpadł między zbójców, gdyż ulitował się nad nim, opatrzył jego rany i dał mu dwa królewskie denary, abyśmy otrzymując obraz Ojca i Syna przez Ducha z powierzonego nam denara mogli przynieść owoc i zwielokrotniony oddać Panu”[8]. Zadomowienie się Ducha Świętego w naturze ludzkiej nastąpiło w chwili chrztu Chrystusa w Jordanie, kiedy to Duch Święty namaścił nie tyle Chrystusa, ale Jego ludzką naturę, a tym samym naturę ludzką w ogóle. Na Chrystusa mógł zstąpić Duch ponieważ tylko On potrafił przygotować swoje ciało aby ono mogło stać się Jego mieszkaniem. Od tej chwili Ducha może zamieszkać także w poszczególnych ludziach.

W ten sposób,  jak widać dość obrazowy, św. Ireneusz, mocno eksponował rolę Ducha Świętego w dziele uświęcenia człowieka, czyli w przekształcaniu jego śmiertelnej i grzesznej natury w nieśmiertelną i doskonałą. Dzieło to zaczyna się w chwili chrztu, który jak wiadomo jest udzielany w „imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”. Taki chrzest można otrzymać tylko w Kościele, bo tam od chwili Zesłania Duch Święty przebywa i działa. Jest to właśnie Duch Pocieszyciel (Paraklet), którego obiecywał Chrystus. Poprzez swoją obecność w Kościele Duch Święty działa w całym świecie. Stopniowo prowadzi całą ludzkość do poznania Prawdy i czyniąc ją zdolną do przyjęcia Boga.

Jak można się zorientować z tej krótkiej prezentacji, Ireneusz nakreślił pełną wizję dziejów świata i człowieka, w której znacząca rola przypada Duchowi Świętemu. Jest to wizja oparta na tekstach biblijnych i mało w nich spekulacji filozoficznych.