Filareci, miłośnicy cnót

Zaczęło się od tego, że w 1903 roku Wincenty Lutosławski, filozof z UJ, założył stowarzyszenie Eleusis. „Jego założenia ideowe oparte zostały na opublikowanym w 1901 r. w szwajcarskim Mores »Programie sprawy wychowania narodowego«, opracowanym przez członków Wielkiej Emigracji, zakładającym organizowanie ognisk filareckich mających działać na rzecz wyzwolenia narodowego poprzez odrodzenie moralne i oświatę Polaków, propagowanie wstrzemięźliwości i przekonania o wyższości ducha nad ciałem oraz wiary w nieśmiertelność duszy” – pisze Jolanta Gierałt na temat burzyńskiego Elsowa. Lutosławski zboczył z kursu. W 1923 roku, już bez niego, grupa ludzi oddana idei zorganizowała się na powrót jako Filarecki Związek Elsów. Els to skrót od Ecclesia Lex Suprema, czyli Kościół najwyższym prawem. W 1929 roku związek zakupił w Burzynie 12 ha ziemi, by tam założyć osadę.