Nie było miejsca dla Ciebie

Nieżyjąca już Irena Styczyńska wspominała, że kolędę „Nie było miejsca dla Ciebie” usłyszała po raz pierwszy w styczniu 1939 roku. „Otóż przez katechetę Żeńskiego Gimnazjum i Liceum im. Marii Konopnickiej ks. Jana Czerwińskiego zaproszony został do Nowego Sącza chór uczniowski z jego rodzinnego miasta – Miechowa. Śpiewał kolędy w kaplicy szkolnej podczas Mszy św. dla młodzieży szkół średnich o godz. 9. Wśród nich pierwszy raz przez nas słyszana „Nie było miejsca dla Ciebie”. Kolęda ta zachwyciła słuchających głęboką treścią oraz piękną melodyką. Natychmiast prosiłyśmy swojego katechetę o podanie nam słów tej kolędy i nauczenie melodii. Z kaplicy szkolnej przeniosła się do naszych domów i dalej” – pisała w „Naszych spotkaniach”. Według pani Ireny autorem kolędy jest o. Mateusz Jeż, jezuita. Słowa powstały w Nowym Sączu, a ukazały się wraz z zapisem nutowym autorstwa Józefa Albina Gwoździowskiego w „Największej Kantyczce” wydanej w Tarnowie w 1938 roku.

„Przyszedł wrzesień 1939 roku i jego następstwa. Dużo sądeckiej młodzieży gimnazjalnej stało się od wiosny 1940 roku więźniami hitlerowskich obozów koncentracyjnych. Sporo sądeczan pozostało po wojennej ucieczce na wschodnich terenach Polski, skąd władze radzieckie dokonywały wywozu ludności polskiej do sowieckich gułagów. Sądecka kolęda szła razem z nimi, a śpiewana pośród towarzyszy niedoli zyskała niezwykłą wśród nich popularność” – dodaje pani Irena.

Czy rzeczywiście sądecka i czy jej autorem był jezuita? O autorstwo kolędy jest „podejrzewany” ks. ppłk Franciszek Juszczyk, pochodzący z Żegociny, kapelan legionistów i szpitala powstańczego w walczącej Warszawie. – Z jego twórczości literackiej zachowało się stosunkowo niewiele. Oprócz kazań w zbiorach rodzinnych jest kilka wierszy, a w antykwariatach można zakupić powieść „Orlim Szlakiem” oraz „Królowi wieków” – sztukę sceniczną w trzech aktach, wydaną w Krakowie w 1935 roku. Jest także autorem „Godzinek do Matki Boskiej Bolesnej” i „Jasełek”. Najprawdopodobniej jest również autorem słów znanej kolędy „Nie było miejsca dla Ciebie” – piszą autorzy „Zasłużonych dla Ziemi Żegocińskiej”.

– Autorem kolędy jest ks. Mateusz Jeż, uznawany za jednego z fundatorów polskiej prowincji sercanów – mówi ks. Józef Gaweł, sercanin. Ks. Jeż urodził się w Mielcu 17 września 1862 roku, został ochrzczony w kościele św. Mateusza, gimnazjum skończył w rodzinnym mieście, został następnie przyjęty do Seminarium Biskupiego w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1885 roku z rąk kard. Albina Dunajewskiego w wawelskiej katedrze. – Był wielkim czcicielem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Dzięki niemu sercanie znaleźli się na ziemiach polskich – notują autorzy księgi jubileuszowej wydanej z okazji 75 lat obecności zgromadzenia w Polsce. Kolęda „Nie było miejsca dla Ciebie” jest jedną z najpopularniejszych pieśni o Bożym Narodzeniu.