Co oznacza – według Josepha Ratzingera – ta obecność i działanie Ducha Świętego we wspólnocie Kościoła?

Ducha możemy poznać „jedynie w Jego działaniach. Dlatego Pismo nie opisuje Ducha Świętego samego w sobie; mówi tylko o tym, jak przychodzi On do człowieka i jak można Go odróżnić od innych duchów”[8]. Dlatego właśnie mówienie dziś o Duchu Świętym J. Ratzinger wyprowadza z doświadczenia. Według niego, aby dziś mówić o Duchu Świętym w sposób budzący zaufanie, trzeba oprzeć się na szczególnego rodzaju doświadczeniu. Mianowicie chodzi o doświadczenie przeżywane we wspólnej wierze Kościoła i wobec Kościoła[9]. Duch Święty więc „daje się poznać w tej mierze, w jakiej kształtuje On życie ludzkie; i na odwrót: kształtowane przez wiarę życie wskazuje na Ducha Świętego”[10]. Dlatego daje się On poznać zwłaszcza w zwierciadle historii zbawienia.

Pan Jezus, przed swoim odejściem do Ojca, obiecał Ducha. Co więcej związał Jego posłanie ze swoim odejściem! W swej Mowie pożegnalnej zapewnił uczniów: „Pożyteczne jest dla was moje odejście. Bo jeżeli nie odejdę, Pocieszyciel nie przyjdzie do was. A jeżeli odejdę, poślę Go do was” (J 16,7). J. Ratzinger wyjaśnia, że Duch Święty jest miłością, która pochodzi z krzyża, z ofiary Chrystusa. Jest znakiem całkowitego zaangażowania się, całkowitego oddania się Boga w historii zbawienia. Jest On donum i datum. Jest darem Boga i jest Bogiem w dawaniu się, w Jego udzielaniu się[11]. Dlatego z Jego darem, z Jego „zesłaniem” dzieje zbawienia, które od powołania Abrahama miały charakter partykularny, nabierają ponownie powszechnego charakteru[12]. Duch więc jest Darem i Mocą, przez którą wywyższony na prawicę Ojca Pan pozostaje obecny w historii świata, jako źródło historii i początek nowego świata. W obecności i działaniu Ducha Świętego w Kościele historia Boga i ludzi nieustannie się rozwija i ukazuje jako historia skierowana ku całej ludzkości[13].