W piątek 28 lutego w Wyższym Seminarium Duchownym w Tarnowie wspominano 80. rocznicę pierwszej wywózki Polaków na Syberię. Miała ona miejsce 10 lutego 1940 roku.

Podczas Mszy św. w seminaryjnej kaplicy ks. dr Jacek Soprych, rektor WSD i kapelan Sybiraków podkreślił, że zesłani Polacy są bohaterami. - Na nieludzkiej ziemi nie straciliście człowieczeństwa, zachowaliście narodową tożsamość, a wiara w Boga dawała wam nadzieję, że kiedyś powrócicie do Polski - mówił do obecnych Sybiraków ks. Soprych.

Po Mszy św. zaproszeni goście, w tym Sybiracy, członkowie Rodziny Katyńskiej, kombatanci oraz dzieci i młodzież z tarnowskich szkół, które kultywują pamięć o zesłanych, przeszli do auli, gdzie odbyła się druga część rocznicowych obchodów.

Historię zsyłek Polaków na Wschód przypomniał dr Paweł Naleźniak z IPN w Krakowie. Prelegent przypomniał, że zsyłki i deportacje ludności nie były pomysłem sowieckim, lecz jeszcze carskim.

- Polacy byli wywożeni m.in. za udział w powstańczych zrywach niepodległościowych - mówił dr Naleźniak podkreślając, że oprócz czterech wielkich zsyłek Polaków w latach 1940 - 1941, miały miejsce inne, zwłaszcza po tym, kiedy Polska straciła kresy wschodnie po ustaleniu granic w 1921 roku, a także wówczas, kiedy Sowieci napadli na Polskę 17 września 1939 roku. - Kolejna fala deportacji miała też miejsce w 1944 roku i głównie dotyczyła żołnierzy. Zsyłki Polaków trwały co najmniej do śmierci Stalina w 1953 roku - mówił prelegent.

Śmiertelność wśród wywożonych była bardzo wysoka. Polaków przewożono w przepełnionych bydlęcych wagonach bez jedzenia, picia. Zwłoki zmarłych wyrzucano bezpośrednio z pociągów. Jedni szacują, że podczas samych czterech deportacji zostało wywiezionych w głąb Rosji 1 mln 700 tys. IPN twierdzi, że liczba ta wynosiła 700 tys. bardzo wysoka była śmiertelność tak w czasie wywózki, jak i podczas niewolniczej pracy w gułagach, kopalniach, sowchozach.

- Władze Polski twierdzą, że życie straciło 270 tysięcy wywiezionych, czyli 20 procent z ogółu deportowanych - mówił przedstawiciel IPN. Sowieci chcieli się najpierw pozbyć wszystkich, którzy mogli stworzyć niepodległościowe podziemie. Później nie oszczędzali nikogo.

  Mapa miejsca zesłania rodziny Sakowiczów.
ks. Zbigniew Wielgosz /Foto Gość

Wśród deportowanych na daleki wschód Rosji była rodzina Olgierda Sakowicza, który urodził się w Wilnie w 1930 roku. 20 czerwca 1940 roku w domu Sakowiczów pojawili się rosyjscy żołnierze i kazali się spakować całe rodzinie. Mama Olgierda, jego siostra Matylda i on zostali zesłani na Syberię. Najpierw jechali zatłoczonym bydlęcym wagonem, a później płynęli barkami do jednego z sowchozów w Barnanuł w Ałtajskim Kraju. Matka z córką i synem zamieszkała w ziemiance.

- Mama i siostra pracowały w polu, a ja byłem wolnym strzelcem. Co prawda zacząłem tam chodzić do szkoły, kiedy jednak okazało się, że nie chcę się uczyć po rosyjsku, zostałem z niej wyrzucony. Mając kilkanaście lat nie musiałem pracować w sowchozie, natomiast moim zadaniem było pomóc matce i siostrze w zdobyciu żywności i opału. Rosyjscy koledzy nauczyli mnie polować na susły, krety, piżmaki i chomiki. Poznałem jadalne rośliny stepowe. Łowiłem ryby. Mama wszyła mi w spodnie wewnętrzne kieszenie, w których mogłem wynosić niepostrzeżenie zboże ze spichlerza - opowiadał Olgierd Sakowicz podkreślając, jak bardzo trzeba było się starać o zdobycie jedzenia. - Tęskniliśmy za ojczyzną i mieliśmy nadzeję, że kiedyś tam wrócimy, ale nie mówiło się o tym głośno - dodawał sybirak.

Zobacz film zrealizowany przez Dariusza Zaróda podczas spotkania pana Olgierda z uczniami XX LO w Tarnowie:

Zsyłka trwała przez pięć lat, jednak do Polski wrócili dopiero w 1946 roku. Matka z siostrą zamieszkały w końcu w Lubomierzu na Dolnym Śląsku, on zaś w Suwałkach. Olgierd skończył gimnazjum mechaniczne w Ełku, a po maturze dostał przydział pracy w Zakładach Mechanicznych w Tarnowie. Udało mu się podjąć studia z mechaniki na Politechnice w Krakowie, które ukończył z tytułem inżyniera. W Tarnowie poznał swoją przyszłą żonę, ożenił się i został ojcem dwojga dzieci. Ojciec Olgierda wrócił z zesłania z wojskiem Andersa i pozostał w Anglii. Udało się dołączyć do niego matce. Syn zobaczył go dopiero po 25 latach od zsyłki.

  Z okazji promocji książki przygotowano wystawę prezentującą m.in. rzeźby Olgierda Sakowicza.
ks. Zbigniew Wielgosz /Foto Gość

Pan Olgierd jest z zamiłowania rzeźbiarzem. Jest autorem Drogi Krzyżowej w Chrząstowej i Ławnicy k. Mielca, rzeźby Matki Bożej Katyńskiej w kościele pw. NMP w Tarnowie, emblematu i tablicy na pomniku Sybiraka w Tarnowie. Niektóre z jego prac znajdują się także w Wielkiej Brytanii, USA i Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

Wspomnienia pana Olgierda zostały włączone w nowowydaną książkę „Tułaczy los rodziny Sakowiczów”. - Znalazły się w niej m.in. pamiętniki mojej babci, ciotki i taty – mówi Bogdan Sakowicz podkreślając nie bez wzruszenia, że ojciec i mama nauczyli go pracowitości, szacunku do ojczyzny, pokory i miłości do Boga. - Z Nim można naprawdę ułożyć sobie szczęśliwe życie - mówił syn pana Olgierda prezentując książkę o swojej rodzinie.