Seminarium tynieckie biskupa Janowskiego

Pierwszy zatwierdzony przez Stolicę Apostolską biskup tarnowski Florian Amand Janowski sprawował do końca swego życia urząd opata w klasztorze benedyktyńskim w Tyńcu. Tam też w 1795 r. miał on zorganizować seminarium duchowne kształcące kapłanów dla diecezji tarnowskiej. Benedyktyni posiadali przyklasztorną szkołę oraz zakonne studium, tzw. Studium Generalne, do którego przybywali klerycy benedyktyńscy z całej Polski. Ośrodek ten był więc doskonałą siedzibą dla seminarium diecezjalnego.

Niestety, nie posiadamy żadnego opracowania historycznego traktującego o tym seminarium. Brak zapisów kronikarskich przedstawiających organizację tej instytucji. Tylko jeden argument przemawia za tezą o tynieckim seminarium. Jest to lista alumnów podająca koszty ich dziennego utrzymania i całościowego wyżywienia za pierwszy kwartał roku formacyjnego 1798-1799. Ten alfabetyczny spis, nieuwzględniający roku studiów kleryków, podaje nazwiska 74 alumnów wraz z wicedyrektorem Tomaszem Przybilewiczem. Lista została sporządzona w języku niemieckim. Jej wiarygodność jest wzmocniona faktem, że alumni na niej umieszczeni pojawiają się w późniejszych latach jako kapłani w schematyzmach wikariatu starosądeckiego i diecezji tarnowskiej. Wymienianymi m.in. alumnami są kapłani: Wincenty Gałecki, Jan Janikowski czy Dominik Sosnowski.

W Galicji był wymóg odpowiedniego wykształcenia, stąd w seminarium tynieckim mogli przebywać kapłani, którzy przybyli do diecezji z innych części Rzeczypospolitej. Mogło być to również miejsce tzw. pokuty, na której przebywali kapłani ukarani suspensą.

Kolejną kwestią jest miejsce odbywania studiów. Klerycy przebywali w Tyńcu od 1795 r., który był rokiem trzeciego rozbioru Rzeczypospolitej. Kraków trafił pod berło Habsburgów i dostęp do wydziału teologicznego działającego w Krakowie był ułatwiony. Ponadto istnieje lwowski wykaz alumnów z 1796 r. podający nazwisko Józefa Kaczmarskiego oraz adnotację dotyczącą zmiany przez niego miejsca studiów na Kraków. Jego nazwisko zawiera także lista tyniecka. Przykład tego alumna zdaje się potwierdzać, że kandydaci mieszkający w tynieckim klasztorze, formacje intelektualną odbywali od 1795 w Krakowie.

Wraz ze śmiercią biskupa Amanda Janowskiego w 1801 r. seminarium w Tyńcu zakończyło swoją działalność. Informację tę potwierdzają akta konsystorza tarnowskiego, w których zachowała się relacja o korespondencji między ks. Wojciechem Górskim, któremu powierzono administrowanie diecezją do czasu jej zniesienia w 1805 r., a gubernium lwowskim. Pismo z Lwowa domagało się od ks. Górskiego, aby nie wyświęcał nowych kapłanów przed ukończeniem studiów. Upomnienie nakazywało także przesyłanie co roku listy wyświeconych wraz ze świadectwem ukończenia studiów teologicznych. Odpowiedź z Tarnowa podkreśla, że od czasu śmierci biskupa Janowskiego nikt nie został wyświęcony.

Dziś trudno udowodnić istnienie tynieckiego seminarium. Pewne jest jedno, w Tyńcu była szkoła przyklasztorna, ciesząca się dobrym poziomem nauczania oraz długą tradycją wychowawczą. Skoro tak, to możliwe, że znalazło tam miejsce również seminarium diecezjalne, które rozwiązałoby problem braku powołań do służby Bożej.

Bibliografia

Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, maszynopis, Lublin 1971 r.; Ks. R. Banach Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1921, maszynopis, Lublin 1985 r.; Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, w: Księga Pamiątkowa Jubileuszu Seminarium duchownego w Tarnowie 1821-1971, Tarnów 1972 r.; Ks. B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985 r.; Ks. B. Kumor, Dzieje polityczno–geograficzne diecezji tarnowskiej, Lublin 1958 r.; Ks. B. Kumor, Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1958, w Currenda, rok 109, Tarnów 1959 r.; Ks. A. Nowak, Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, tom I. Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999 r.