Zamysły bp. Zieglera

W 1815 r. zakończył się Kongres Wiedeński, na którym ustalono nowy podział Europy. Zmiany dotyczyły także ziem polskich pozostających pod zaborami. Państwa zaborcze nie potrafiły się porozumieć w kwestii Krakowa. Wynikiem kompromisu było utworzenie Rzeczypospolitej Krakowskiej będącej pod kuratelą Austrii, Prus i Rosji. Kraków został kolejny raz oderwany od Galicji, a tym samym jurysdykcja diecezji krakowskiej została ograniczona. Wikariat starosądecki został wyciągnięty spod władzy biskupa krakowskiego. Z Wiednia pojawił się głos, aby wskrzesić diecezję tarnowską.

Po roku 1815 Tyniec powrócił do Galicji wraz z okręgiem wielickim wnosząc wraz ze sobą ogromną bazę materialną, która w oczach władz austriackich była potencjalnym zapleczem dla utrzymania przyszłej diecezji i jej instytucji z biskupem na czele. Przedmiotem zainteresowania zaborcy był klasztor benedyktyński w Tyńcu, gdzie w przyszłości planowano umieszczenie stolicy biskupiej. Może o tym świadczyć kasata benedyktynów w 1816 r. Austria po wojnach napoleońskich posiadała bardzo słabe finanse i pokrycie kosztów związanych z utworzeniem nowej diecezji dla ziem oderwanych od Krakowa było by dużym nadwyrężeniem dla skarbu państwa.

20 IX 1821 r. przyszła długo oczekiwana decyzja z Rzymu. Papież Pius VII bullą Studium paterni affectus utworzył diecezję tyniecką obejmującą prawie w całości tereny skasowanej diecezji tarnowskiej. Bardzo ważny był szósty paragraf owej bulli, gdyż nakazywał on przyszłemu biskupowi tynieckiemu zorganizowanie seminarium diecezjalnego w obrębie zabudowań poklasztornych w Tyńcu. Biskup miał być suwerennym zwierzchnikiem seminarium, jednak sprawę wyposażenia i utrzymania zlecił papież cesarzowi Franciszkowi I.

  Bp Grzegorz Ziegler, hierarcha, który z Tyńca via Bochnia przeniósł diecezję do Tarnowa. pl.wikipedia.org

Biskupem diecezji tynieckiej został Grzegorz Tomasz Ziegler na mocy bulli Apostolatus Officium z 25 IV 1822 r. Urodził się on w Kirchheim w Szwabii w 1770 r. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1793 r. w klasztorze benedyktynów w Wiblingen. Od 1806 r. pełnił obowiązki przeora klasztoru w Tyńcu oraz profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1815 r. pracował na Uniwersytecie Wiedeńskim. 22 VI 1822 r. otrzymał sakrę biskupią w kościele Augustianów w Wiedniu z rąk kard. Arcyksięcia Rudolfa arcybiskupa ołomunieckiego w asystencji dwóch opatów benedyktyńskich. Od samego początku miał na uwadze sprawę utworzenia seminarium duchownego.

Przypominała mu o tym bulla nominacyjna, a także władze austriackie, które jeszcze przed utworzeniem diecezji tynieckiej apelowały do cesarza Franciszka, aby zwiększyć liczbę alumnów w seminariach. Administracja cesarska chciała dodać liczbę stypendiów dla kleryków ze środków Funduszu Religijnego. Planowano również utworzyć nowe gimnazja. Cesarz zgodził się na plany urzędników, ponadto jeszcze przed bullą papieską erygującą diecezję tyniecką zgodził się na utworzenia seminarium duchownego.

Zamiary biskupa Zieglera trafiły na podatny grunt. Jeszcze przed przyjęciem sakry biskupiej. Jego plan zakładał utworzenie seminarium oraz Instytutu Teologicznego w Tyńcu. Własne plany posiadała również administracja cesarska. Szczegółowe dane odnośnie przyszłego seminarium odnajdujemy w piśmie gubernatora Ludwiga von Taaffe skierowanym do wikariatu starosądeckiego. Gubernator uważał, że seminarium powinno pomieścić 128 kleryków, co miało dać rocznie 32 nowych duszpasterzy. Dlatego też budynek miał być wyposażony w 6 pokojów sypialnych po 20 łóżek , 4 obszerne sale do studium, duży pokój na bibliotekę, mieszkanie dla rektora ze specjalnym pokojem gościnnym, po 2 pokoje dla innych przełożonych, salę dla chorych, depozytorium, jadalnię, kuchnię i spiżarnię, pomieszczenie dla kucharza i służby kuchennej, seminaryjnej oraz dla furtianina, 10 pokojów dla 5 profesorów. Wizja urzędników została zweryfikowana przez komisję organizacyjno–budowlaną, która uznała, że plany nie mogą zostać zrealizowane ponieważ koszt prac był za wysoki.

Biskup tyniecki nie czekał na władze austriackie. Wystosował pismo do gubernium lwowskiego o utworzenie studium filozoficznego w Bochni. Uzasadnieniem jego prośby była mała ilość kapłanów w nowej diecezji, brakowało bowiem proboszczów w 25 parafiach. Ziegler powoływał się także na rozporządzenie cesarskie dotyczące zwiększenia ilości kleru w diecezji tynieckiej. O wyborze Bochni zadecydowało jej centralne położenie, a przede wszystkim to, że miasto posiadało gimnazjum. Ważna była również gotowość mieszkańców do oddania na potrzeby studium budynków. Należy również pamiętać, że proboszczem w Bochni był kolega bp Ziglera z klasztoru w Wiblingen ks. Pius Rieger, na którego pomoc biskup liczył najbardziej.

Energiczne poczynania biskupa zatrzymała austriacka biurokracja. Zastanawiano się nad rozmieszczeniem studium teologicznego i filozoficznego, czy umieścić je w jednym miejscu, czy może lepiej w różnych. Mówiono o Tyńcu, Bochni, ale i Tarnowie. W tym czasie biskup Ziegler zwrócił się do biskupów z różnych części cesarstwa, aby przysyłali do Tyńca kapłanów i kandydatów na kapłanów, którzy chcieli by zasilić nową diecezję. Jeszcze przed opuszczeniem Wiednia do Zieglera zgłosiło się wielu chętnych kapłanów i kleryków z Austrii, Węgier i Czech gotowych podjąć posługę diecezji tynieckiej. O tym, jak zakończyły się starania biskupa Grzegorza przeczytamy w następnym odcinku naszych wędrówek po historii tarnowskiego seminarium.

Bibliografia

Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, maszynopis, Lublin 1971 r.; Ks. R. Banach Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1921, maszynopis, Lublin 1985 r.; Ks. B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985 r.; Ks. B. Kumor, Dzieje polityczno – geograficzne diecezji tarnowskiej, Lublin 1958 r.; Ks. B. Kumor, Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1958, w Currenda, rok 109, Tarnów 1959 r., s. 262-263.; Ks. A. Nowak, Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, tom I. Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999 r.