Kamień węgielny

Otwarte w 1822 roku seminarium pastoralistów w Bochni było od początku tymczasowym rozwiązaniem. Biskup Ziegler, obok remontowanej w Tarnowie katedry oraz siedziby biskupa, miał na uwadze również wybudowanie w stolicy diecezji nowego gmachu seminaryjnego. Kancelaria Nadworna w Wiedniu wydała zezwolenie na budowę nowego budynku dla potrzeb formowania i studium seminarzystów już w 1825 roku. Władze austriackie przeznaczyły wówczas na urządzenie katedry, rezydencji biskupa i seminarium kwotę 103 135 florenów 42 krajcarów, z której seminarium miało przypaść 87 365 fl. 26 kr.

W listopadzie 1826 roku biskup przeniósł się z Bochni do Tarnowa, nie czekając na wykończenie swego pałacu, katedry i wybudowania seminarium, gdyż procedura administracyjna w załatwianiu tej sprawy była zbyt powolna. Biskupowi Zieglerowi zależało na czasie, gdyż już spodziewał się nominacji na biskupstwo w Linzu w Austrii, którą otrzymał w 1827 roku. Ważnym motywem był również problem zakwaterowania alumnów w Tarnowie. Miejscem tymczasowym został klasztor okców Bernardynów. Z każdym rokiem jedak miejsca w klasztorze zaczynało brakować.

Gdy remont katedry został doprowadzony prawie do końca, biskup dokonał uroczystego ingresu w obecności arcybiskupa lwowskiego 9 lipca 1827 r., po czym wyjechał z Tarnowa do Linzu (6 sierpnia), by objąć rządy w tamtejszej diecezji. Nadzór nad pracami prowadzonymi przy katedrze i rezydencji biskupiej oraz kwestie związane z rozpoczęciem budowy seminarium przekazano wikariuszowi kapitulnemu ks. Janowi Chrzcicielowi Fukierowi, który był rządcą diecezji aż do przybycia nowego biskupa. Chociaż ks. Fukier wzorowo wypełniał swoje obowiązki, to jednak sprawy seminaryjne nie postąpiły ani na krok.

W czerwcu 1832 roku diecezję tarnowską objął dotychczasowy sufragan z Pragi bp Franciszek Pisztek. Nowy biskup okazał się bardzo pracowitym człowiekiem.

  Biskup Pischtek. arch. diecezja.tarnow.pl

Jedną z pierwszych spraw, jakimi zajął się biskup z Pragi, była budowa seminarium duchownego. Z pomocą przyszedł mu gubernator Galicji, arcyksiążę Ferdynand Karol d'Este, który wystosował upomnienie w tej sprawie do władz niższych, a także skierował pisma do władz wiedeńskich. Dzięki jego interwencji w Wiedniu przyspieszono zatwierdzenie planów budowy. Warto zaznaczyć, że plany te zostały wykonane przez inżyniera cyrkularnego według sugestii rektora seminarium pastoralistów księdza Rainera oraz bp. Zieglera jeszcze w 1823 roku.

Wstępnie myślano o zakupie ziemi pod budowę seminarium, lecz 16 marca 1834 roku zgłosiła się do biskupa Pisztka delegacja mieszczan z protokolarnym oświadczeniem, że miasto przeznacza bezpłatnie na budowę seminarium grunt o obszarze 6 morgów z folwarków Podwale i Dyksanówka. Magistrat miasta otrzymał za to pisemną pochwałę od gubernatora arcyksięcia Ferdynanda. Budowę gmachu rozpoczęto w 1835 roku tuż przed odejściem biskupa Pisztka na stolicę arcybiskupią do Lwowa.

Kierownictwo budowy objął sam biskup. Dostawę materiałów budowlanych, np. kamienia, częściowo wykonywali chłopi z okolicznych wsi, częściowo zaś kupowano u przedsiębiorców i kupców. Koszty budowy pokrywano z funduszu religijnego. Toteż o każdy drobiazg w budowie trzeba było zwracać się do gubernium. Przed rozpoczęciem budowy biskup Pisztek zwrócił się z prośbą o pomoc w specjalnej odezwie do duchowieństwa. Nie wiadomo jednak jak ten apel został przez duchowieństwo przyjęty i zrealizowany. Ogół bowiem był przyzwyczajony do finansowania takich inwestycji przez władze państwowe.

Uroczyste poświęcenie kamienia węgielnego odbyło się 8 września 1835 roku. Dokonał go biskup Pisztek już jako arcybiskup nominat metropolii lwowskiej. Przed południem odśpiewano w katedrze Mszę św. pontyfikalną, a następnie udano się na plac budowy. Pośród wznoszących się murów ustawiono ambonę, z której ksiądz Michał Król, późniejszy rektor seminarium tarnowskiego, wygłosił kazanie, trwające półtorej godziny. Na koniec ksiądz Król odczytał wiersz w języku łacińskim, który wmurowano w fundament seminaryjnego gmachu. Po godzinie trzynastej miał miejsce procesyjny powrót do katedry. W tej podniosłej uroczystości wzięło udział prawie całe miasto.

W roku 1836 nowym biskupem tarnowskim został Franciszek Abgaro Zachariasiewicz, rektor Uniwersytetu Lwowskiego. Pochodził z rodziny ormiańskiej i w tym obrządku przyjął święcenia kapłańskie w 1795 roku. Jednak w 1812 roku poprosił o zmianę obrządku i przeszedł do archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego. Następca biskupa Pisztka nie zaniedbał rozpoczętej budowy gmachu seminaryjnego i w 1837 budynek stał już w stanie surowym.

Biskup Zachariasiewicz otworzył w 1837 roku studium filozoficzne, które umieszczono na parterze nowo wybudowanego seminarium. Dyrektorem tego studium był ksiądz Antoni Gałecki. Studium obejmowało 82 uczniów z pierwszego roku, gdyż drugiego roku jeszcze nie otwierano. W uroczystości otwarcia studium brali udział również wszyscy uczniowie siedmioklasowego gimnazjum tarnowskiego. W roku 1838 biskup Zachariasiewicz był gotowy otworzyć w pełni zorganizowany Instytut Teologiczny i Seminarium Duchowne.

Bibliografia

Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, maszynopis, Lublin 1971 r.; Ks. R. Banach, Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1921, maszynopis, Lublin 1985 r.; Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, w: Księga Pamiątkowa Jubileuszu Seminarium duchownego w Tarnowie 1821-1971, Tarnów 1972 r.; Ks. B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985 r.; Ks. B. Kumor, Dzieje polityczno-geograficzne diecezji tarnowskiej, Lublin 1958 r.; Ks. B. Kumor, Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1958, w Currenda, rok 109, Tarnów 1959 r.; Ks. A. Nowak, Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, tom I. Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999 r.