WSD. "Wystrzałowa" kadencja

"Miej serce i patrzaj w serce",  te słowa zaczerpnięte od Adama Mickiewicza były mottem życiowym księdza Józefa Bąby. W latach 1888-1904 ksiądz Józef pełnił funkcję rektora tarnowskiego Seminarium Duchownego. Ten urodzony w 1849 roku w Płazie k. Chrzanowa przyszły kapłan diecezji tarnowskiej i doktor teologii miał wielkie serce, czego wyrazem jest jego wierna i gorliwa posługa na rzecz Kościoła.

Biskup Ignacy Łobos znany ze swej otwartości na różne inicjatywy duszpasterskie znalazł w nowym rektorze wiernego sojusznika, który nie bał się podejmować śmiałych inicjatyw o zasięgu ogólnokrajowym. W formacji seminaryjnej kierował się słowami: „zadaniem kleryka jest służyć dwóm Matkom, Kościołowi świętemu i Ojczyźnie miłej”. Choć był bardzo wymagający jego wychowankowie zapamiętali go, jako człowieka o prawdziwie ojcowskim sercu, w którym nie zabrakło troski i zrozumienia.

  Ks. Józef Bąba. Rycina z WSD w Tarnowie. Grzegorz Brożek /Foto Gość

W czasach pełnienia posługi rektora Seminarium Duchownego w Tarnowie dał się poznać jako doskonały administrator i organizator życia zarówno duchowego, jaki intelektualnego alumnów. Dokonał odnowienia kaplicy seminaryjnej, dla której w 1890 roku postarał się w Wiedniu o kopię obrazu Antoona van Dycka „Chrystus na krzyżu”. Był to dar cesarza Franciszka Józefa I, w 1899 roku kaplica seminaryjna uzyskała nową polichromię, wykonaną przez krakowskiego artystę Antoniego Tucha.

Prawdziwym oczkiem w głowie stała się dla rektora Bąby seminaryjna biblioteka. Wspomniany wyżej remont kaplicy uwidocznił słabość sufitu nad kaplicą, dlatego też ksiądz rektor postanowił przenieść ją do większej sali na skrzydło północne. Nowe zasady bibliotekarstwa wymagały opracowania nowego katalogu seminaryjnych zbiorów. Pod nadzorem księdza Bąby pracę nad sporządzeniem nowego katalogu wykonywali klerycy: Antoni Rumianowski, Jan Stasiński, Józef Głuc, Wojciech Zabawa, Józef Gawron, Jan Jachtyl i Alojzy Nalepa. Nowy katalog miał charakter alfabetyczny i działowy. Książkom nadano również nowe sygnatury.

Z jednej strony uporządkowano dotychczasowe zbiory, zaś z drugiej pozyskiwano ciągle nowe pozycje. To drugie nie było takie proste, gdyż rektor Bąba pomimo dużych starań nie mógł doprosić się o dofinansowanie seminaryjnej biblioteki. Rektor Bąba dostrzegł też wielką potrzebę utworzenia dla kleryków czytelni. Tak tez się stało. Czytelnia była miejscem, w którym alumni mogli swobodnie czytać książki i korzystać z innych pomocy naukowych, takich jak mapy, czy czasopisma popularnonaukowe.

Już od pierwszego roku swojego rektorstwa ksiądz Bąba dostrzegał wielką potrzebę kształtowania wśród alumnów smaku estetycznego. Zaznajomienie kleryków z zabytkami sztuki kościelnej uważał rektor Józef za zadanie pierwszorzędne. W swoich referatach dawał jasne wskazania odnoszące się do ratowania dzieł sztuki kościelnej od zapomnienia. Aby uratować od zniszczenia to, co przekazała przeszłość postanowił rektor Bąba utworzyć muzeum diecezjalne. Pierwsze na ziemiach polskich muzeum, które gromadziłoby dzieła sztuki związane z kultem religijnym.

W 1887 roku z polecenia biskupa Łobosa rozpoczęły się w Seminarium Duchownym w Tarnowie wykłady z sztuki kościelnej, które prowadził ksiądz Franciszek Leśniak. Rektor Bąba zajął się gromadzeniem dzieł i ilustracji traktujących o sztuce. Oczyszczał wszelkie stare obrazy, ornaty i inne naczynia liturgiczne, które znajdywał na strychach, przedsionkach, czy też wieżach kościelnych. Niektóre rzeczy odwoził ksiądz rektor do Krakowa, gdzie dokonywano szczegółowej restauracji.

Po krótkim czasie zbiór był co raz bardziej okazały. Udało się zebrać wszystko co znajdywało się w kościołach: tkaniny, gobeliny, dywany, kobierce, brokaty jedwabne, nie rzadko zdobione srebrem lub złotem oraz perłami. Pomoc w zbieraniu eksponatów okazywali księża z całej diecezji z biskupem Łobosem na czele. Na rzecz muzeum składano składki i konkretne zabytki. Często ksiądz rektor Bąba zabierając z danej parafii np. zabytkowe ornaty z pieniędzy, które otrzymywał na muzeum zakupywał nowe ornaty, czy też inne rzeczy potrzebne do sprawowania kultu Bożego.

Uroczyste otwarcie muzeum Diecezjalnego w Tarnowie miało miejsce 25 października 1888 roku. Jego pierwsza nazwa to: Muzeum Seminaryjne Sztuki Kościelnej w Tarnowie, ponieważ muzeum zostało umieszczone w budynku seminaryjnym. W tym czasie Seminarium Duchowne w Tarnowie obchodziło 50-lecie swego istnienia. O tym wyjątkowym wydarzeniu pisała cała ówczesna prasa w Galicji. Ksiądz rektor Bąba kierował muzeum aż do śmierci w 1936 roku.

Bibliografia

Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, maszynopis, Lublin 1971 r.; Ks. R. Banach Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1921, maszynopis, Lublin 1985 r.; Ks. R. Banach, Początki Seminarium Duchownego w Tarnowie, w: Księga Pamiątkowa Jubileuszu Seminarium duchownego w Tarnowie 1821-1971, Tarnów 1972 r.; Ks. B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786-1985, Kraków 1985 r.; Ks. B. Kumor, Dzieje polityczno – geograficzne diecezji tarnowskiej, Lublin 1958 r.; Ks. B. Kumor, Seminarium Duchowne w Tarnowie 1838-1958, w Currenda, rok 109, Tarnów 1959 r.; Ks. A. Nowak, Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, tom I. Biskupi i kanonicy, Tarnów 1999 r. ; Ks. M. Łabuz, Duchowieństwo Diecezji Tarnowskiej w latach 1886-1918, Tarnów 2007.