Ja jestem Chlebem Żywym
Opis rozmnożenia chleba był bardzo często wspominany w Kościele pierwotnym.
Spożywanie ciała i krwi Syna Człowieczego ma charakter uczty sakralnej. Dla ewangelisty istotą Eucharystii jest uobecnianie historycznego wydarzenia, jakim była śmierć Jezusa na krzyżu, oddanie swego życia przez Syna Człowieczego do przyjęcia z wiarą przez każdego człowieka. Udział w życiu Jezusa jest ściśle powiązany z przyszłym zmartwychwstaniem. Od samego początku sprawowanie Eucharystii łączono bowiem z oczekiwaniem na paruzję (zob. 1 Kor 11,26). Udział w Eucharystii nie jest kresem egzystencji ludzkiej, szczytem radości i szczęścia, lecz drogą do osiągnięcia nowej egzystencji.
Jezus stwierdza, że Jego ciało oznacza prawdziwy pokarm, a krew – prawdziwy napój (J 6,55). Są one dane do spożywania i picia. Dalej Jezus wyjaśnia, na czym polega dar życia dla wierzącego. Punktem wyjścia dla zrozumienia tego życia jest żyjący Ojciec. Na pierwszym miejscu jest On źródłem życia dla Syna, ale także jest On źródłem życia dla wierzącego. Jednak wierzący otrzymuje to życie za pośrednictwem Syna. Syn żyje przez Ojca; ten, kto upodabnia się do Syna, żyje przez Niego[18].
Stwierdzenie, że mimo posilania się ojcowie pomarli, wskazuje, że nie mieli dostępu do źródła życia, którym jest Ojciec za pośrednictwem Syna. Chleb, który z nieba zstąpił, to Syn, który przyszedł od Ojca, aby przekazać życie wierzącemu. Całość narracji kończy się stwierdzeniem, iż słowa te wypowiedział Jezus w synagodze.
Wydaje się, iż dialog o chlebie życia można interpretować na dwóch płaszczyznach: na płaszczyźnie Jezusa i na płaszczyźnie czytelników. Ewangelista pisze jako historyk chrześcijaństwa i jako teolog. Na pierwszym planie, czyli na płaszczyźnie historii, Jezus mówi o wierze, i wszystkie wyrażenia trzeba rozumieć w świetle tradycji mądrościowej. Spożywać chleb życia znaczy przyjmować Jezusa w wierze. Na drugim planie, na planie historii chrześcijaństwa, Jezus kieruje uwagę na Eucharystię. Te dwie paralelne płaszczyzny można śledzić przez cały rozdział. Od samego początku aż do końca dialogu można rozumieć wypowiedzi Jezusa jako odnoszące się zarówno do wiary, jak i do Eucharystii. Dla współczesnych Jezusowi jest w nich mowa o wierze, a dla potomnych – o Eucharystii. Niewątpliwie w dialogu temat wiary i Eucharystii ściśle się ze sobą zazębiają.
Zarówno rozmnożenie chleba, jak i wygłoszona po nim mowa – są zapowiedziami Eucharystii. „Przedstawione wydarzenie rozmnożenia chleba zdaje się być znakiem ukazującym, że podobnie jak Jezus cudownie nakarmił ziemskim pokarmem rzeszę ludzi, tak też jest mocen nakarmić wszystkich chlebem niebieskim”[19].
[1] Zob. A. Paciorek, Ewangelia umiłowanego ucznia, Lublin 2000, s. 315.
[2] Na 25 razy w całej Ewangelii wg św. Jana.
[3] Według komentatorów mogło istnieć kilka tradycji, przekazujących opis rozmnożenia chleba i następujące potem przepłynięcie jeziora. Wskazują, iż dwie z tych tradycji mógł znać Marek. Są jednak pewne zgodności między przekazem Mateuszem i Łukaszem, co może świadczyć, iż znali oni jeszcze inną wersję tego wydarzenia. Jeszcze inną tradycję mógł znać św. Jan. Być może owa janowa tradycja była niezależna od tradycji synoptycznych. Zob. S. Mędala, Ewangelia według świętego Jana, rozdziały 1 – 12. Wstęp. Przekład z oryginału. Komentarz, Częstochowa 2009, s. 545.
[4] Zob. L. Stachowiak, Literackie i egzegetyczne problemy perykopy o chlebie z nieba, „Studia Theologica Varsaviensia” 11(1973), z. 2, s. 57-58.
[5] Zob. W. Barclay, Ewangelia według św. Jana, t. I, Poznań 2002, s. 145.
[6] Zob. D. Baldi, W ojczyźnie Jezusa, Kraków – Asyż 1982, s. 307.
[7] Zob. T. Okure, Ewangelia według św. Jana, w: Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego, red. W.R. Farmer, Warszawa 2000, s. 1335; S. Fausti, Rozważaj i głoś Ewangelię. Wspólnota czyta Ewangelię wg św. Jana. Tom 1, Kraków 2005, s. 185.
[8] Według prawa rabinicznego snop jęczmienia na ofiarę pierwocin musiał pochodzić z ziemi Izraela. Uroczyste obchody święta pierwocin rozpoczynały się wieczorem 15 Nisan, gdy delegaci Sanhedrynu udawali się za potok Cedron, by tam zebrać pierwszy snop jęczmienia. Snop ten przynosili do kapłanów, którzy rytualnie przygotowywali z niego ziarno i mąkę. Mąkę skrapiano oliwą. Część spalano na ołtarzu wraz z barankiem, a resztę jako konsekrowną spożywali kapłani. W judaizmie ofiarę pierwszego snopa zboża traktowano jako początek żniw. Józef Flawiusz przekazuje, iż ofiara pierwocin jęczmienia składana w drugim dniu Przaśników, to jest 16 Nisan, była początkiem żniw: „wtedy publicznie i prywatnie wolno im rozpocząć żniwa” (zob. Pwt 16, 9). Zob. J. Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, III,10,5; S. Mędala, Ewangelia według świętego Jana, rozdziały 1 – 12, s. 550.
[9] Zob. Św. Tomasz z Akwinu, Super Evangelium sancti Johannis lectura, Torino 1952, 6,1,5: § 854.
[10] Zob. L. Stachowiak, Literackie i egzegetyczne problemy perykopy o chlebie z nieba, s. 64-65.
[11] Zob. S. Mędala, Chrystologia Ewangelii św. Jana, Kraków 2001, s. 215.
[12] Zob. S. Fausti, Rozważaj i glos Ewangelię, t. 1, s. 194.
[13] Zob. S. Mędala, Ewangelia według świętego Jana, rozdziały 1 – 12, s. 566.
[14] Zob. S. Fausti, Rozważaj i glos Ewangelię, t. 1, s. 211.
[15] Zob. W. Barclay, Ewangelia według św. Jana, t. I, 306-307.
[16] Np. List do Kościoła w Smyrnie 1,1; List do Kościoła w Rzymie 1,3; List do Kościoła w Filadelfii 4; list do Kościoła w Tralles 8,1.
[17] Zob. L. Stachowiak, Literackie i egzegetyczne problemy perykopy o chlebie z nieba, s. 69.
[18] Zob. S. Fausti, Rozważaj i glos Ewangelię, t. 1, s. 224.
[19] A. Paciorek, Motyw manny w mowie eucharystycznej Jezusa (J 6,26-58), s. 169.
