Na kartach różnorakich materiałów archiwalnych i historiograficznych widać ogromną rolę Kościoła w procesie edukacji dzieci i młodzieży oraz wychowania narodowego. Na przełomie wieków XIX i XX na katechezie księża uczyli nie tylko prawd wiary, ale też języka polskiego i historii Polski. Miało to ogromny wpływ na rosnącą świadomość narodową Polaków w czasie zaborów – mówi ks. Krzysztof Kamieński, historyk, dyrektor Archiwum Diecezji Tarnowskiej, który w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości pokazuje drogi, które do niej doprowadziły. „Tyś mnie wychował, tyś mi wskazał drogę…” – pisał na łamach czasopisma „Chata” w peanie na cześć swojego proboszcza Jakub Bojko. Wdzięcznym przyrzekał być przy tym do grobu.