Panie naucz nas modlić się…

Dawaj nam chleba powszedniego…

W kulturze Bliskiego Wschodu chleb jest podstawowym posiłkiem[23]. Wytwarzany z pszenicy czy jęczmienia, soli i wody, był jednym z podstawowych elementów jadłospisu w czasach biblijnych. Przez Syracydesa, był on zaliczony do „pierwszych potrzeb życia” (Syr 29,21), zaś prorok Ezechiel pisząc o „podporze chleba” wskazuje, iż chleb jest potrzeby człowiekowi do życia, do wykonywania podstawowych czynności, jak choćby chodzenie (zob. Ez 5,16; 14,13). Będąc głównym składnikiem pożywienia, chleb stał się symbolem wszelkiego pokarmu. W Biblii wyrażenie „spożywać chleb” oznacza „posilać się”[24]. Prośba o chleb dotyczy zatem tego wszystkiego, co jest niezbędne w ludzkim życiu, dotyczy tego, co służy podtrzymaniu życia i rozwoju.

W myśli narodu wybranego, niezwykle głęboko tkwiło przekonanie, że to Bóg jest Tym, który wywodzi z ziemi chleb (zob. Ps 104,14). Jest On Tym, który karmi swoich wiernych (zob. Syr 15,3). Karmił tych, których powoływał do specjalnych zadań (zob. Rdz 28,20). W sposób szczególny Boża życzliwość, wyrażająca się w darze chleba, uwidacznia się w czasie wędrówki narodu wybranego z Egiptu do Ziemi Obiecanej. Chleb ten, zostaje przez Izraelitów nazwany manną (zob. Wj 16,31). Całe opowiadanie o mannie, ma za zadanie przedstawienie Boga jako pełnego miłości Ojca rodziny, dbającego, by każdy miał wystarczającą ilość pożywienia. Stąd też manna staje się symbolem Bożej miłości[25]. Zsyłając Izraelowi pożywienie, Bóg daje odpowiedź na wątpliwość: czy Bóg rzeczywiście jest pośród swojego ludu (zob. Wj 17,7). Będąc znakiem miłości i prawdziwego pokarmu, z czasem, pod wpływem starotestamentalnych komentatorów, manna staje się oczekiwanym przyszłym pokarmem, pokarmem obiecanym ludziom, którzy odnoszą zwycięstwo nad złem (zob. Ap 2,17; 1J 5,4-5). Ciekawą uwagę odnoszącą się manny umieszcza autor Słownika symboliki biblijnej, który pisze, iż „już sama nazwa manna zachęca do skosztowania, dotknięcia i powąchania, bo widać, że Pan jest dobry, Jego dary wyśmienite, odżywcze, obfite i udzielane darmo, niezapracowane i niezasłużone”[26]. A zatem obraz manny przygotowywał objawienie prawdziwego Chleba Niebieskiego.

Z wyjściem z niewoli egipskiej łączy się nade wszystko temat uczty paschalnej (zob. Wj 12,1nn.), podczas której spożywano baranka wraz z gorzkimi ziołami i niekwaszonym chlebem (zob. Wj 12,8). Uczta paschalna i wyjście z niewoli, ma swoje odbicie w Ewangeliach synoptycznych, gdzie Ostatnia Wieczerza Chrystusa opisana jest jako prawdziwa wieczerza paschalna[27].