Na początku było Słowo

Zamieszkało między nami

Wielu komentatorów wskazuje, iż J 1,14: „Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” należy do najstarszej części hymnu. Zawiera on przekaz niezwykle bogatej chrystologii Kościoła Janowego.

Formuła „Słowo stało się ciałem” należała do duchowego dziedzictwa Kościoła Janowego. Wydaje się, iż była ona wyznaniem wiary w Kościele Janowym. Do czwartej Ewangelii zaś mogła zostać wprowadzoną w związku z błędami chrystologicznymi. Oto Jezus – Odwieczne Słowo przyjęło prawdziwie prawdziwe ciało i rzeczywiście zamieszkało między nami.

Ważne jest wyrażenie – „zamieszkało między nami”. Pisząc o „zamieszkaniu”, autor czwartej Ewangelii używa greckiego słowa eskanezen, które dosłownie należałoby przetłumaczyć: „rozbiło namiot między nami” (niektórzy tłumaczą: zanamiotowił). Pamiętać bowiem trzeba, iż mówimy o kulturze koczowniczych ludów Bliskiego Wschodu, a tu zamieszkać gdzieś, znaczy tyle, co rozbić namiot. Ponadto odwołanie się do namiotu (gr. skenoun) łączy się ze starotestamentalnym pojęciem obecności Boga w narodzie wybranym. Być może autor celowo wybrał słowo skeneuo (namiot), by nawiązać do obecności Jahwe w Namiocie Spotkania, odnosząc objawienie się chwały Jednorodzonego do teofanii na Synaju albo do tradycji mądrościowej mówiącej o obecności Boga w narodzie wybranym (por. Syr 24,8n). Formuła „i zamieszkało wśród nasi” w tradycji Starego Testamentu ma kontekst wyraźnie teologiczny. Nawiązuje ona do idei przebywania Jahwe w narodzie wybranym w Namiocie Spotkania na pustyni (por. Wj 25,8; 29,42-46; Kpł 26,11; Lb 35,34), a następnie w świątyni jerozolimskiej (por. 1 Krl 8,10-13), szczególnie zaś do przebywania Boga w Izraelu przez swe Prawo i Mądrość (por. Syr 24,8-12.23). Dla autora czwartej Ewangelii Jezus jest Nowym Namiotem, Nową Świątynią, Nowym Miejscem i sposobem obecności Boga wśród ludzi.

Słowo nie tylko stało się Ciałem, czyli Człowiekiem, ale Jezus, jako Bóg-Człowiek, jest „pełen łaski i prawdy”. „Łaska” oznacza wszystko, co pochodzi od Boga. Natomiast „prawda” koncentruje uwagę na rzeczywistości Boga w Jezusie w przeciwstawieniu do wszystkiego, co jest pozorne i fałszywe.

Prolog nie podaje żadnego pouczenia na temat tego, jak dokonało się połączenie Słowa Przedwiecznego z ciałem. Połączenie tych dwóch logicznie diametralnie różnych rzeczywistości, Słowa Przedwiecznego i ciała, jest potwierdzone przez podwójne świadectwo: przez świadectwo Jana, który to zapowiadał, i przez świadectwo tych, którzy potem widzieli Jego chwałę. Samo jednak wydarzenie jest dla człowieka niedostępne. Ta niemożliwość jest jednak konieczną oczywistością – niemożliwym bowiem jest zrozumienie tajemnicy wcielenia Boga. Oto bowiem tak człowiek, jak i Bóg-Człowiek zostają zrodzeni z Boga, to znaczy przez Słowo u swego źródła: jeden jako Syn Boga, inni jako dzieci Boga.

Św. Jan zapisze: „Uwierzyli w Jego imię” a zatem „oglądali Jego chwałę”. „Wierzyć” odnosi się do Słowa pod postacią światłości, „widzieć” odnosi się do obecności Słowa w ciele. Ale to ten sam Jezus – prawdziwy Bóg-Człowiek, Odwieczne Słowo – daje się słyszeć i widzieć. Jezus – Odwieczne Słowo, prawdziwy Bóg-Człowiek, a św. Jan doda jeszcze: Jednorodny (Jednorodzony) – monogenes, a zatem pochodzi od Ojca i ma te same właściwości co Ojciec.

Jeśli człowiek uwierzy, to będzie oglądał chwałę Boga.

I w kolejnym wersecie ewangelista zapisze: Jan daje o Nim świadectwo…