Kim jestem jako człowiek wierzący? Czy można wierzyć bez innych?
Jaka jest relacja między wyznaniem „ja wierzę”, czyli wiarą osobistą, a wiarą Kościoła, którą wyraża stwierdzenie „my wierzymy”?
Wiara jest zasadniczo rzeczywistością osobową, a jej wyrazem jest wyznanie: „Ja wierzę”. Jednak ten osobowy i bardzo osobisty wymiar wiary nie ma charakteru absolutnego. Nikt bowiem wiary nie wymyśla sobie sam. Wiarę otrzymujemy we wspólnocie. Wiara jest rzeczywistością eklezjalną. Wspólnota Kościoła jest depozytariuszem skarbu wiary. Innymi słowy, skarb wiary został powierzony wspólnocie, którą jest Kościół. „Kościół – czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego – jest zatem tym, który wierzy pierwszy, i w ten sposób prowadzi, karmi i podtrzymuje naszą wiarę. To Kościół wyznaje wszędzie Pana (Te per orbem terrarum sancta confitetur Ecclesia – »Ciebie po wszystkiej ziemi wyznaje Kościół święty«, śpiewamy w Te Deum), a z nim i w nim także my dochodzimy do wyznania: »Wierzę«, »Wierzymy«. To właśnie dzięki Kościołowi przez chrzest otrzymujemy wiarę i nowe życie w Chrystusie. W Obrzędzie chrztu 1253 dorosłych szafarz chrztu pyta katechumena: »O co prosisz Kościół Boży?«. Odpowiedź: »O wiarę!«. »Co ci daje wiara?«. »Życie wieczne!«.”[4]. Nie ma więc „ja wierzę”, bez „my wierzymy”, a z kolei „my wierzymy” ukierunkowane jest na wzbudzanie wyznania „ja wierzę”. Wiara wspólnoty buduje wiarę osoby.
Czy moglibyśmy w tym miejscu podsumować to, co powiedzieliśmy o wierze?
Myślę, że najlepiej odwołać się do refleksji J. Ratzingera. Wiąże on określenie wiary z parą pojęć: „stać przy czymś” i „rozumieć” (stehen-verstehen). Wiara oznacza stanie na mocnym gruncie słowa Bożego, któremu można zaufać. To stanie na mocnym gruncie pozwala także na rozumienie sensu[5]. Wierzyć więc to „stanąć z pełnym zaufaniem na określonym gruncie, nie dlatego, że ja tę podstawę stworzyłem i sprawdziłem, ale właśnie dlatego, że jej nie stworzyłem i nie mogę jej sprawdzić; powierzyć się temu, czego nie możemy ani nie potrzebujemy sami wykonać, powierzyć się temu jako sensowi świata, który dopiero otwiera przed nami wolność działania”[6].
[1] Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 150.
[2] Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum”, nr 2.
[3] J. Ratzinger, Wiara i teologia, w: Dwa ważne wykłady i dwie laudacje, (brak miejsca wydania) 2005, s. 34n.
[4] Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 168.
[5] Por. J. Ratzinger, Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa, Kraków 1994, s. 59n.
[6] Tamże, s. 65.