Stary Testament zapowiada Jezusa

Na początku nowego biblijnego cyklu obejmującego starotestamentowe zapowiedzi dotyczące Jezusa Chrystusa nasuwa się ogólne pytanie o wartość Starego Testamentu dla chrześcijan.

Tak postawione pytanie kieruje uwagę na kwestię relacji między Starym a Nowym Testamentem. Przede wszystkim trzeba powiedzieć, że sam Nowy Testament w swoich argumentacjach przytacza wiele starotestamentowych tekstów, którym w ten sposób nadaje wartość decydującą. W tym miejscu można przywołać fragment Ewangelii Janowej, w którym Jezus oświadcza, że „Pisma nie można odrzucić” (J 10,35), a więc Biblii hebrajskiej, a naszego Starego Testamentu, gdyż jest ono, jak oznajmia w tymże wersecie, „Słowem Bożym” (J 10,35). Apostoł Paweł, który często swoje argumenty opiera na starotestamentowych tekstach wskazuje w Liście do Rzymian, że Objawienie Starego Testamentu jest stale aktualne dla chrześcijan, stąd też jest trwałym pokarmem dla życia duchowego: „To zaś, co niegdyś zostało napisane, napisane zostało także dla naszego pouczenia, abyśmy dzięki cierpliwości i pociesze, jaką niosą Pisma, podtrzymywali nadzieję” (Rz 15,4; por. 1Kor 10,11)[1]. Katechizm Kościoła Katolickiego w wypowiedziach na temat Biblii podkreśla, że Stary Testament jest integralną częścią Pisma Świętego, a „jego księgi są natchnione przez Boga i zachowują trwałą wartość, ponieważ Stare Przymierze nigdy nie zostało odwołane” (KKK 121), dlatego „chrześcijanie czczą Stary Testament jako prawdziwe Słowo Boże” (KKK 123).

W czym najpełniej wyraża się chrześcijańska lektura Starego Testamentu?

Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei verbum” Soboru Watykańskiego II podkreśla, że zbawcze orędzie przekazane w Starym Testamencie koncentruje się przede wszystkim na zapowiedziach i przygotowaniu przyjścia Chrystusa oraz Jego królestwa[2]. Katechizm Kościoła Katolickiego naucza, że „rozpoznawanie w dziełach Bożych Starego Testamentu zapowiedzi tego, czego Bóg dokonał w pełni czasów w Osobie swego wcielonego Syna” dokonuje się za pośrednictwem tzw. „typologii” (KKK 128). W tym kontekście papież Benedykt XVI mówi, że „chrześcijanie czytają Stary Testament w świetle Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał”, a ukazywanie jedności planu Bożego w obydwu Testamentach dokonuje się właśnie dzięki wspomnianej typologii, która jest „wpisana w wydarzenia opisywane przez święty tekst, a zatem odnosi się do całego Pisma”[3].

Czym zatem jest ta „biblijna typologia”?

Sam termin „typologia” składa się z dwóch greckich słów: typos (łac. figura) oznacza: „obraz”, „wzór”, „znak”, natomiast logos znaczy: „słowo”, „nauka”. Tak więc typologia biblijna odnosi osoby oraz związane z nimi wydarzenia i rzeczy znajdujące się w Starym Testamencie, które stanowią typ (figurę), do osób, wydarzeń lub rzeczy obecnych w Nowym Testamencie, jako ich antytypu. Dzięki stosowaniu typologii biblijnej teksty Pisma Świętego „odsłaniają nieznany, wyraźnie zamierzony przez Boga nowy sens, nazywany sensem typicznym”[4].

Lektura typologiczna pozwala odkrywać w starotestamentowych pismach niewyczerpane bogactwo treści w odniesieniu do Nowego Testamentu, tak jak zresztą czynił to Kościół czasów apostolskich oraz żywa Tradycja kościelna. Katechizm Kościoła Katolickiego naucza, że obydwie części Pisma Świętego powinny być czytane jedna w świetle drugiej, wzorem pierwotnej katechezy chrześcijańskiej, zgodnie ze starożytnym powiedzeniem św. Augustyna: „Nowy Testament jest ukryty w Starym, natomiast Stary znajduje wyjaśnienie w Nowym” (Quaestiones in Heptateuchum, 2,73: PL 34,623) (KKK 129). Papież Benedykt XVI w adhortacji apostolskiej „Verbum Domini” akcentując ważność właściwego ukazywania głębokich relacji między dwoma Testamentami przypomina słowa św. Grzegorza: „to, co Stary Testament Obiecał, Nowy Testament ukazał; co tamten głosi skrycie, ten wyznaje otwarcie, jako już obecne. Dlatego Stary Testament jest proroctwem Nowego Testamentu; a najlepszym komentarzem do Starego Testamentu jest Nowy Testament” (Homiliae in Ezechielem, I, VI, 15: PL 76,836 B)[5].

Papieska Komisja Biblijna w dokumencie „Interpretacja Biblii w Kościele” zwracając uwagę na ważność typologicznego rozumienia tekstów biblijnych dodaje, że stosowanie tej typologii nie wyczerpuje całego bogactwa sensu duchowego Pisma Świętego[6].