Faryzeusz i celnik (Łk 18,9-14)

Obok saduceuszów szczególnie ważnym ugrupowaniem w społeczności narodu wybranego byli tzw. chassidim, tj. pobożni wyznawcy judaizmu z czasów machabejskich. Ich silny związek z tradycją, a szczególnie z Prawem, rzutował na ich mentalność i postępowanie. Wyczekiwali oni czasów mesjańskich, które miały położyć kres wszelkim cierpieniom, łącznie ze zwierzchnictwem pogańskiego Rzymu. Spośród chassidim szczególnie ważną rolę odgrywało ugrupowanie faryzeuszy. Sama nazwa tego ugrupowania wywodzi się od hebrajskiego peruszim – „oddzieleni” albo „ci, którzy trzymają się z dala”. Faryzeusze nie myśleli o walce z Hasmonejczykami. Usiłowali natomiast w zastanych warunkach politycznych okazać wierność Prawu. Podczas gdy saduceusze byli kapłanami, faryzeusze rekrutowali się z ludności świeckiej. Zobowiązali się jednak do regularnego oddawania dziesięciny na rzecz świątyni i do przestrzegania Prawa w taki sposób, jak to czynili kapłani spełniający służbę przy niej. Kładli wielki nacisk na czystość rytualną, co zadecydowało o zróżnicowaniu, które zaistniało pomiędzy nimi a zwykłym ludem czy grupami ludu stykającymi się wciąż z poganami. Mimo że faryzeusze uchodzili za wzór pobożności, z ludem wiązało ich tylko to, iż się z niego wywodzili. Właściwe znaczenie faryzeizmu zaczyna się po zniszczeniu Jerozolimy. Wtedy to obejmują oni władzę duchową, a za pomocą Prawa potrafili zjednoczyć Żydów i tej wspólnocie zagwarantować trwały byt. Ich władzę umocniły związki uczonymi w Pismu. Wspólnie z uczonymi w Piśmie faryzeusze dokonali odpowiedniej dla siebie interpretacji Tory – subiektywną i odbiegającą często od właściwego sensu.