Duch Święty w świadomości pierwotnego Kościoła

Mimo obecności Ducha Świętego człowiek zachowuje nadal wolną wolę, co oznacza, że ma możliwość odejścia od Boga, czyli popełnić grzech. Wówczas Duch Święty nie ma miejsca na swoje działanie i opuszcza człowieka. Czuje się prześladowany i wypędzony, więc odchodzi. Oczywiście w grę wchodzą grzechy ciężkie, gdyż tylko one powodują rzeczywistą utratę Ducha Świętego. Nie oznacza to mimo wszystko definitywnego Jego odejścia od człowieka, bo człowiek może się nawrócić i Duch Święty ponownie do niego przyjdzie. Jako ciekawostkę można dodać, że Orygenes znał niektóre zajęcia i czynności, które nie są wprawdzie grzeszne, ale „nie zasługują, abyśmy uważali, że działa w nich Duch Święty”. W razie, gdy chrześcijanin je wykonuje, Duch Święty go nie wspomaga, bo dla nich wystarcza „sama tylko ludzka siła”. Tym właśnie różni się zstąpienie Ducha Świętego na Chrystusa nad Jordanem od Jego zstąpienia na człowieka. Tam zstąpił raz i pozostał na zawsze. Oczywiście, chodzi w tym przypadku o ludzką naturę Chrystusa. W przypadku człowieka, nawet świętego jest inaczej. Można to tak wyrazić, używając słownictwa biblijnego: „jedynie w Panu i Zbawicielu, Jezusie, Duch Święty pozostaje zawsze, natomiast we wszystkich innych świętych […] Duch Boży jedynie <<spoczął>> i tylko chwilowo wypełniał przez nich to, co było im potrzebne oraz korzystne dla tych, którym pomagał”[11].

Potrzebne są i możliwe wielokrotne przyjścia Ducha Świętego. To dzieje się dzięki środkom, jakie są dostępne w Kościele. Chodzi głównie o sakramenty. To przez nie Duch Święty odpuszcza grzechy pokutującemu człowiekowi i pomnaża życie Boże w nim. Orygenes mówił nieco obrazowo na ten temat. Choćby tak: „obecność Ducha Świętego oczyszcza wszelkie brudy, gdyż udziela On odpuszczenia grzechów”[12]. Gdzie, kiedy i na jakich warunkach się to dzieje, wyjaśnia w innym miejscu.

Dla pełności należy wspomnieć, że choć eksponujemy w tym miejscu rolę Ducha Świętego, to nie można zapominać o Jego łączności z całą Trójcą Świętą. Działanie poszczególnych osób ma jednak swoją specyfikę, a w dziele uświęcenia właśnie Duch Święty odgrywa najbardziej widoczną rolę.

LITERATURA POLECANA:

• B. Częsz, Duch Święty w Kościele a wspólnota człowieka z Bogiem według św. Ireneusza, Studia Antiquitatis Christianae 17(2004), s. 94 -102.
• H. Pietras, Uświęcające działanie Ducha Świętego według Orygenesa, „Vox Patrum” 8(1988), z. 15, s. 635 - 648.
• H. Pietras, Rola Ducha Świętego w rozwoju ku pełni człowieczeństwa według św. Ireneusza i Orygenesa, w: Droga doskonalenia chrześcijańskiego w epoce patrystycznej, F. Drączkowski, J. Pałucki, M. Szram (red.), Lublin1997, s. 115-135.
• W. Turek, Grzech przeciw Duchowi Świętemu w tradycji patrystycznej, Kraków 2000.