„Grób naszej matki Racheli”

Po narodzinach Józefa, Jakub zdecydował się opuścić potajemnie Labana i wraz ze swymi żonami postanowił wrócić w swoje rodzinne strony, do domu ojca w Hebronie. W drodze powrotnej do Kanaanu Rachela zaczęła powtórnie rodzić:

Potem wyruszyli z Betel. Tuż przed przybyciem do Efraty Rachel zaczęła rodzić i poród był trudny. Gdy rodziła w wielkich bólach, położna mówiła do niej: «Nie bój się, bo znów masz syna.» Rachela jednak umierała i wydając ostatnie tchnienie, dała synowi imię Benoni, lecz jego ojciec nazwał go Beniamin. (Rdz 35,1-18).

Pragnienie Racheli, by wydać na świat jeszcze jednego syna spełniło się. W drodze z Betel do Efrata Rachela zaczęła rodzić dziecko, któremu przekazała swoją życiową siłę: hebrajskie imię chłopca ben-‘ônî, nadane przez umierającą matkę, można tłumaczyć, jako „syn mojej siły”. Jakub zmienił jednak to imię na Beniamin (hebr. binjāmîn), co znaczy „syn mojej prawicy”.

Rachela zmarła podczas tego porodu, chociaż biblijny autor nie podaje powodu jej śmierci (zakażenie lub utrata krwi):

Tak to umarła Rachela i pochowano ją przy drodze do Efraty, czyli do Betlejem. Jakub na jej grobie postawił stelę, która istnieje do dziś. (Rdz 35,19-20)

Biblijny przekaz wskazuje, że Rachela została pochowana na drodze do Efrata, identyfikowanego w tym fragmencie z Betlejem, rozumianym prawdopodobnie, jako region zamieszkały przez Efratejczyków, a więc jeden z klanów należących do pokolenia Judy (1Krn 2,19). W miejscu pogrzebania Racheli Jakub postawił stelę, która wyznaczała granicę między pokoleniami Beniamina i Efraima (1Sm 10,2). Tradycja lokalizuje grób ukochanej żony Jakuba w Rama, między Jerozolimą a Betlejem, będącego miejscem pielgrzymek, zwłaszcza dla kobiet oczekujących dziecka. Rachela, podobnie jak jej siostra Lea, stała się matką pokoleń tworzących dom Izraela (Rt 4,11). Prorok Jeremiasz mówił o Racheli, która opłakuje utratę swoich synów: Józefa, od którego wywodzą się plemiona należące do Królestwa północnego (Efraim i Manasses) oraz Beniamina, którego ziemie należały do Królestwa południowego (Jr 31,15).

W miejscu, gdzie według tradycji pochowano Rachelę, znajduje się na frontonie pomnika grobowego hebrajski napis, który głosi: „Grób naszej matki Racheli”. Dla chrześcijan Matką jest przede wszystkim Maryja, która też dała życie kolejno dwom synom: Chrystusowi i Kościołowi. Ewangelista Mateusz, cytując przywołane powyżej proroctwo Jeremiasza, czyni aluzję do grobu Racheli „opłakującej swe dzieci” podczas rzezi niemowląt w Betlejem (Mt 2,18): możliwe, że to właśnie ten ewangeliczny tekst przyczynił się do późniejszego zestawienia Maryi z Rachelą. W starożytnym apokryfie o „Józefie cieśli”, zachowanym w przekładzie koptyjskim, Jezus opowiada uczniom o własnym narodzeniu: „Wówczas Maryja, moja matka, urodziła mnie w drodze powrotnej z Betlejem przy grobie Racheli, żony patriarchy Jakuba, która była matką Józefa i Beniamina” (Apokryfy NT, I,388).