Sprawowanie sądu jako werdyktu ludzkiego

W starożytnym Izraelu wyrok sądowniczy orzekano w szerszym kontekście lokalnej wspólnoty, czyli przez starszych siedzących w bramie, mających autorytet i prawo do orzekania w różnych sprawach. Tę przyjętą w starożytności praktykę dobrze ilustruje Księga Rut: „Booz tymczasem wszedł do miasta i usiadł w bramie. Wtedy właśnie przechodził tamtędy krewny, o którym mówił Booz. Krzyknął więc do niego: Człowieku zbliż się i usiądź tutaj!. Tamten podszedł i usiadł. Wtedy Booz przyprowadził dziesięciu mężczyzn ze starszyzny miasta i powiedział do nich: Usiądźcie tutaj” (Rt 4,1-2). Booz w bramie miasta, gdzie rozwiązywano sporne sprawy, w obecności dziesięciu świadków rozstrzyga kwestię wypełnienia prawa lewiratu: Booz zawierając małżeństwo lewirackie z Rut, zobowiązał się, by powołać do życia potomstwo, które prawnie zostanie przypisane jej zmarłemu mężowi, Elimelekowi.

Księga Powtórzonego Prawa podaje, że rozsądzaniem spraw sądowych zajmowali się też wyznaczeni naczelnicy oraz przywódcy nad poszczególnymi grupami Izraelitów, a także ustanowieni sędziowie, a wszystko po to, by zapewnić należyte funkcjonowanie izraelskiej społeczności. Mojżesz udzielając ostatnich pouczeń swoim rodakom powiedział: „Wezwałem więc przywódców waszych plemion, ludzi mądrych i doświadczonych, i ustanowiłem ich waszymi zwierzchnikami, aby stali na czele tysięcy, setek, pięćdziesiątek i dziesiątek oraz aby byli urzędnikami w waszych plemionach. Wtedy też rozkazałem sędziom: Przesłuchujcie waszych braci i sprawiedliwie rozsądzajcie spory, jakie toczą między sobą lub z obcymi. W sądzeniu unikajcie stronniczości i tak samo wysłuchujcie małych i wielkich. Nie bójcie się nikogo, bo sąd należy do Boga. Jeżeli jakaś sprawa będzie dla was zbyt trudna, skierujcie ją do mnie, a ja ją zbadam” (Pwt 1,15-17). Fragment mówiący o sposobie, w jaki powinni funkcjonować sędziowie zawiera bardzo ważną motywację dla takiego postępowania: „bo sąd należy do Boga” (hebr. kî hammišpāṭ lēʼlōhîm – Pwt 1,17). Sędzia wymierza sprawiedliwość, wypełnia prawo, które pochodzi od Boga, a tym samym działa w imieniu Boga (por. Wj 18,13-27; 2Krn 19,6).