Przeżywaliśmy niedawno święto patronalne Akcji Katolickiej. Jedną z najjaśniej świecących postaci tej organizacji świeckich była w rejonie Dębicy księżna Helena Jabłonowska.

Ilekroć podejmujemy się refleksji o Akcji Katolickiej, to musimy mieć na uwadze jej papieskie pochodzenie. Została ona założona na początku XX wieku przez papieża Piusa X. Jego następcy, szczególnie Pius XI, zatroszczyli się o jej dynamiczny rozwój i nadali ramy organizacyjne. 

Na powstanie Akcji Katolickiej miało wpływ wiele czynników, lecz decydującym było ożywienie świeckich chrześcijan na początku XX wieku. Jedni ludzie szukali dowartościowania w Kościele, a inni opuszczali Kościół, a nawet go zwalczali. Aktywność świeckich (zarówno ta pozytywna, jak i negatywna) nie uszła uwadze papieża Piusa X. Namysł i modlitwa pozwoliły papieżowi dostrzec w ich zachowaniu wołanie o zainteresowanie się nimi, prośbę o pomoc, błaganie o formację i wsparcie w szukaniu przez nich miejsca w Kościele. Zrozumiał także, że świeckim trzeba przywrócić miejsce, które mieli w pierwotnym Kościele i umożliwić aktywny udział w dziele ewangelizacji i duszpasterstwie. Organizację, która miała spełnić oczekiwania świeckich nazwał Akcją Katolicką. Następca Piusa X, papież Pius XI, wyjaśnił, że Akcja Katolicka: "jest udziałem świeckich w apostolstwie hierarchicznym Kościoła katolickiego dla obrony zasad religijnych i moralnych (…), celem odnowienia życia katolickiego w rodzinie i społeczeństwie". Powołana do istnienia Akcja Katolicka od początku stała się urzędem świeckich w Kościele, który działa z mandatu hierarchii, w jedności z nią i angażuje się w misję Kościoła.

Gdy Akcja Katolicka powstawała w Kościele Powszechnym, Polski nie było jeszcze na mapach świata, dlatego nie mogła ona powstać i u nas. Dopiero po odzyskaniu niepodległości w latach trzydziestych ubiegłego wieku została powołana w Polsce Akcja Katolicka. W diecezji tarnowskiej jej dyrektorem został ks. Karol Pękala późniejszy biskup pomocniczy tarnowski. Ówczesną strukturę Akcji Katolickiej tworzyły wówczas cztery kolumny: Stowarzyszenie Mężów Katolickich, Stowarzyszenie Niewiast Katolickich, Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Męskiej, Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Żeńskiej.

  Autor artykułu na spotkaniu w Latoszynie Zdroju z wnuczką księżnej Heleny Jabłonowskiej, Zofią Jabłonowską Ratajską. archiwum autora

Księżna Helena z domu Rey Jabłonowska Pruss III urodziła się w Przyborowiu 4 stycznia1895 roku, parafia Straszęcin, powiat Dębica. Ojciec księżnej działał

w Stronnictwie Ludowym wraz z Wincentym Witosem i z nim posłował w 1911 roku, jako ludowiec do parlamentu wiedeńskiego. Helena Jabłonowska ukończyła szkołę u sióstr Niepokalanek w Jarosławiu i Nowym Sączu. Od lat dziewczęcych udzielała się społecznie w myśl wskazań wyniesionych z klasztoru, organizując zarówno w Przyborowiu, jak i sąsiednich wioskach kursy gospodarcze dla dziewcząt.

Wyszła za mąż 19 września 1927 roku w Przyborowiu za Józefa Jabłonowskiego Pruss III - właściciela majątków w województwie Tarnopolskim i Stanisławowskim. Urodziła trzech synów oraz córkę. Zmarła w Krakowie w 11 czerwca 1977 roku.

Helena Jabłonowska okresie międzywojennym aktywnie włączyła się w działalność powstającej w diecezji tarnowskiej Akacji Katolickiej. Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej w Tarnowie organizował wówczas po miastach diecezji konferencje dla inteligencji, pragnąc ja pozyskać dla pracy organizacyjnej w szeregach Akcji Katolickiej. Referaty o Akcji Katolickiej wygłaszał bp Edward Komar, a o stanie pracy organizacyjnej mówił wspomniany już ks. Karol Pękala. Na tych konferencjach w Dębicy bywała zawsze Helena Jabłonowska i propagowała ideę Akcji Katolickiej wśród ziemianek sąsiadujących z Przyborowiem, jak również na zebraniach Sodalicji Mariańskiej Ziemianek Ziemi Tarnowskiej, zachęcając je do pracy w katolickich organizacjach żeńskich w swoich parafiach.