Apokalipsa św. Jana jest dziełem symbolicznym. Istnieje w niej niebywałe nagromadzenie symboli, które są znakami umownymi. Wskazują i przywołują one rzeczywistość wyższego rzędu, którą trudno wyrazić słowami. Sam autor zaznacza to wyraźnie na wielu miejscach. „A siedem świeczników – to jest siedem Kościołów” (Ap 1,20). „Wielki Smok, Wąż starodawny, który się zwie diabeł i szatan, zwodzący całą zamieszkałą ziemię” (Ap 12,9). „Wody, które widziałeś, gdzie Nierządnica ma siedzibę, to są ludy i tłumy, narody i języki. […] A Niewiasta, którą widziałeś, jest to Wielkie Miasto, mające władzę królewską nad królami ziemi” (Ap 17,15.18). „Dano jej [Małżonce Baranka] przyoblec bisior lśniący i czysty – bisior bowiem oznacza czyny sprawiedliwe świętych” (Ap 19,8).

W wielu jednak wypadkach znaczenie symbolu wymaga dodatkowych wyjaśnień.

Co to jest symbolizm kosmiczny, zoomorficzny i somatyczny?

Podstawę symbolizmu kosmicznego stanowią często wzmiankowane cztery strony (narożniki) świata (Ap 7,1). Ten świat obejmuje elementy naturalne (gwiazdy, słońce, księżyc, tęcza, obłok, błyskawice, grad, ogień, niebo, ziemia, góry, wyspy, morze, rzeki, źródło, złoto, drogocenne kamienie, brąz, żelazo, winobranie, żniwa …). Jego szczyt stanowi miasto dokładnie wymierzone przez anioła „geometrę”. A z drugiej strony Babilon, miasto chaosu i zła. Harmonia i nieład, porządek i bałagan, ziemia stała i chaotyczne morze spotykają się w ciągłym pojedynku. Ale zwycięsko wychodzi z niego nowy kosmos, powstały z popiołów starego świata („niebo nowe i ziemia nowa […] i morza już nie ma” – Ap 21,1).

Symbolika (symbolizm) zoomorficzna odwołuje się do różnych zwierząt. Chrystus jest Barankiem paschalnym, a Jego przeciwnikami są: smok, Bestia morska i lądowa, wąż starodawny. Ponadto występują cztery Zwierzęta o wyglądzie lwa, wołu, człowieka i orła. Po świecie szaleje straszliwa konnica, jak również roją się potworne istoty, które kąsają i wypuszczają jad. W rozdziale 9 Apokalipsy św. Jana pojawia się szarańcza tak wielka, że przypominająca konie, posiadająca ludzkie twarze i kobiece włosy, zęby lwa, brzuchy opancerzone, jadowite ogony jak żądła skorpiona.

Symbole somatyczne. W Apokalipsie św. Jana występuje wiele postaci, jak 24 Starców albo brzemienna Niewiasta (Ap 12), wyłaniają się głowy i rogi, czoła i ręce naznaczone znamieniem, usta, z których wychodzą miecze, aby podkreślić moc i skuteczność słowa, kości udowe z napisami, oczy, włosy.