Krótka historia kultu Matki Bożej w diecezji tarnowskiej

W tych krajach, w których tożsamość narodowa wiązała się z Kościołem katolickim i obroną wiary, kult maryjny rozwinął się bardzo mocno.

ks. Jacek Soprych

|

GOSC.PL

dodane 06.05.2020 20:58
0

Ważnym elementem krajobrazu Diecezji Tarnowskiej są gęsto rozsiane przydrożne kapliczki które najliczniej dedykowano Matce Bożej. Te tysiące obiektów przy drogach, polach, przy miastach, miasteczkach i wsiach, które w ciągu wieków stworzyła rzesza ludowych artystów to świadectwo żarliwej wiary ludu tej diecezji. Jedne były wyrazem indywidualnego, inne zbiorowego aktu wdzięczności - na podziękowanie za wysłuchanie próśb, za uleczenie z choroby, za powrót z wojny, za uchronienie od zarazy, głodu czy innego niebezpieczeństwa. Wznoszono je także celem uproszczenia opieki, ochrony przed nieszczęściami, by wyprosić błogosławieństwo dla ziemi i plonów. Wszystkie one są świadectwem ufności pokładanej w Bogu, są świadectwem czci jaką nasi przodkowie oddawali Panu Bogu, Matce Najświętszej i świętym. Stanowiły też w przeszłości pewnego rodzaju katechizm, swoistą formę nauczania Kościoła. Miały wpływ na kształtowanie się oblicza wspólnot mieszkających w danym przysiółku czy osiedlu. Były czynnikiem kształtującym dzień powszedni: gromadzili się przy nich tak w chwilach smutnych jak i radosnych. Takie kapliczki do dnia dzisiejszego w wielu miejscach „żyją”, gromadzą się przy nich ludzie, którzy je dekorują zielenią i kwiatami, spotykają się, by wspólnie śpiewać majówki czy odmawiać różaniec. Kiedy prawie 40 lat temu dokonany został swoisty inwentarz wszystkich kapliczek, figur i krzyży przydrożnych na ówczesnym terenie Diecezji Tarnowskiej, samych kapliczek dedykowanych Matce Bożej było ponad cztery i pół tysiąca[55].

Ta mnogość sanktuariów, kościołów i kaplic, a w nich obrazów i figur Matki Bożej to wielki dar, który uwypukla i wzmacnia charakterystyczny rys maryjny Diecezji Tarnowskiej. Prymas Stefan Kardynał Wyszyński w 50. rocznicę swoich święceń kapłańskich powiedział: „Stawiając wszystko na Bogurodzicę, nie zostałem zawiedziony”. Było to doświadczenie jego życia i jego kapłańskiej drogi. To doświadczenie towarzyszy także nam.

 

[1] Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium, 68.

[2] To według podań uczniowie Cyryla i Metodego mieli przynieść ze sobą wizerunek Matki Bożej, który ofiarowany pilzneńskiej wspólnocie zawisł w głównej bramie grodu. W wiekach XI-XII obraz znajdował się w baszcie-kaplicy zamkowej a stamtąd trafił do nowo wybudowanego kościoła farnego. Przez kolejne lata przed oblicze Pilzneńskiej Madonny przybywali pokłonić się polscy monarchowie, m.in. Łokietek, królowa Jadwiga i Władysław Jagiełło. Po fundacji kościoła i klasztoru augustianów tam został przeniesiony łaskami słynący obraz. Niestety podczas najazdu węgierskiego w 1474 r. miasteczko, a wraz z nim wizerunek Matki Bożej, spłonęło. Obraz został odmalowany i przez kolejne wieki zasłużył na miano cudownego wizerunku Matki Bożej Pocieszenia z Pilzna. Kustoszami Cudownego Wizerunku są Ojcowie Karmelici. M. Krajewski, Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w kościele Ojców Karmelitów w Pilźnie, Pilzno 1995, s. 63-69.

[3] R. Kałamański, Kult maryjny w Kościele rzymskokatolickim – dogmaty i tytuły Maryi na tle nauczania Pisma Świętego, Warszawa 2010, s. 15.

[5] List pasterski bp. F. Lisowskiego o koronacji cudownego obrazu NMP w Odporyszowie z dnia 28 VII 1937 r., „Currenda”, 7/1937, s. 151.

[6] S. Stańczyk, Tuchów. Matka Boża Tuchowska, w: Sanktuaria Diecezji Tarnowskiej; TST, t. 9, Tarnów 1983, s. 302.

[7] Tuchowska Matka Chrystusa i Kościoła, w: J. Ablewicz, Kazania maryjne, Tarnów 2016; s. 129.

[9] Unikalna skala pobożności maryjnej. Zobacz jak Polska czci Matkę Bożą, https://www.pch24.pl/unikalna-skala-poboznosci-maryjnej--zobacz-jak-polska-czci-matke-boza,61882,i.html

[10] Tamże.

[11] Na podstawie Schematyzmu Diecezji Tarnowskiej 2020.

[12] Na podstawie Schematyzmu Diecezji Tarnowskiej 2011/2012 oraz 2020.

[13] Sanktuaria Diecezji Tarnowskiej, „Tarnowskie Studia Teologiczne”, t. 9, Tarnów 1983, s. 466.

[14] Homilia Biskupa Tarnowskiego Andrzeja Jeża z okazji ustanowienia sanktuarium Matki Bożej Tylickiej - Opiekunki Rodzin i Uzdrowienia Chorych, Tylicz, 27 sierpnia 2016 r., „Currenda”, 3/2016, s. 313.

[16] 13 maja 1993 r. erygował bp Józef Życiński

[17] 15 sierpnia 2014 r. erygował bp Andrzej Jeż

[18] 7 września 2008 r. erygował bp Wiktor Skworc

[19] 2 lutego 2003 r. bp Wiktor Skworc wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[20] 16 lipca 2007 r. bp Wiktor Skworc

[21] 28 października 2013 r. erygował bp Andrzej Jeż

[22] 24 grudnia 1974 r. bp Jerzy Ablewicz wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[23] 2 lutego 2003 r. bp Wiktor Skworc wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[24] 2 lutego 2003 r. bp Wiktor Skworc wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[25] 13 maja 2003 r. erygował bp Wiktor Skworc

[26] 1 października 2006 r. bp Wiktor Skworc wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[27] 8 grudnia 2003 roku bp Wiktor Skworc

[28] 2 października 2011 r. bp Wiktor Skworc wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[29] 28 października 2011 r. erygował bp Wiktor Skworc

[30] 2 lutego 2006 r. erygował bp Wiktor Skworc

[31] 13 maja 2003 roku erygował bp Wiktor Skworc

[32] 15 września 2010 r. bp Wiktor Skworc wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[33] 27 sierpnia 2016 r. erygował bp Andrzej Jeż

[34] 2 lutego 2003 r. bp Wiktor Skworc wydał dekret potwierdzający istnienie sanktuarium

[35] Koronacja koronami biskupimi miała miejsce 20 sierpnia 1938 r. - koronował abp Adam Stefan Sapieha.

[36] M. Nowakowski, Koronowane wizerunki Matki Bożej w Diecezji Tarnowskiej. Matka Boża Tuchowska. „Bethania” [online], 12/2012 [dostęp 26 IV 2020 r.]. Dostępny: http://www.bethania. pl/2012_12/d4.htm; por. S. BUDZIK, Działalność duszpasterska biskupa Leona Wałęgi (1901-1933), mps, Lublin 1977, s. 81-84.

[37] Historia parafii oraz cudowny obraz Matki Bożej Zawadzkiej [dostęp 27 IV 2020 r.]. Dostępny: http://www.sanktuarium.zawada.diecezja.tarnow.pl/sanktuarium/historia-i-obraz#koronacja-obrazu.

[38] F. Mróz, Ł. Mróz, Koronacje papieskie wizerunków Najświętszej Maryi Panny w Polsce w latach 1990-2011, „Peregrinus Cracoviensis”, 23/2012, s. 33.

[39] Obraz powstał na przełomie XV i XVI w. Namalowany jest na płótnie farbami olejnymi i naklejony na modrzewiową deskę o wymiarach 90 x 75 cm. Obraz jest dziełem nieznanego artysty. J. Kęsek, G. Potępa, Oblicze Bocheńskiej Madonny: XVII-wieczne kopie, podobizny, inspiracje, Bochnia 2009, s. 5-8.

[40] Tamże, s. 7-9.

[41] J. Flasza, Puklerz złoty i łza krwawa. Z dziejów obrazu Matki Bożej Bocheńskiej, Bochnia 2004, s. 10-13.

[42] Z. Sadko, Różańcowa Matka Boża Bocheńska, Bochnia 2004, s. 16.

[43] ­„Nasza Sprawa”, 39/1934, s. 2.

[44] Pierwsza data koronacji została podana w „Currendzie” 8/1934, a o zmianie poinformowano w Wezwaniu na koronację w 9 numerze tego pisma.

[45] „Nasza Sprawa”, 41/1934, s. 1-3; por. J. Flasza, Puklerz złoty i łza krwawa. Z dziejów obrazu Matki Bożej Bocheńskiej, Bochnia 2004, s. 24-29.

[46] S. Wójtowicz, Bochnia. Matka Boża Różańcowa, TST, 9/1983, s. 143-149.

[47] Parafia Czermna. Droga do koronacji i uroczystość koronacji obrazu Matki Bożej Czermneńskiej [dostęp 26 IV 2020 r.]. Dostępny: http://czermna.diecezja.tarnow.pl/?sanktuarium.

[48]J. Nowakowski, Domosławice. Matka Boża z Dzieciątkiem, TST, 9/1983, s. 171-173; „Nasza Sprawa”, 34/1935, s. 476; 40/1935, s. 559.

[49] Archiwum Parafialne w Grybowie, Księga łask, uzdrowień i nawróceń otrzymanych za wstawiennictwem Matki Bożej Grybowskiej, rkps, sygn. 34, s. [24];.Liber memorabilium pro Parochia Grybow – incipiens ab Anno 1830 a Joanne Chrysoffi Czyrniański Parocho in Grybow – comparatus. I, rkps, sygn. 40, s. 80.

[50] Tamże, Księga łask, uzdrowień i nawróceń otrzymanych za wstawiennictwem Matki Bożej Grybowskiej, rkps, sygn. 34, s. [23-25]; J. Skrabski, Kościoły Grybowa. Monografia historyczno-artystyczna, Kraków 2010, s. 188.

[51] „Nasza Sprawa”, 29/1935, s. 401.

[52] Figura Matki Bożej Przeczyckiej – jest to rzeźba wykonana w drzewie lipowym lub gruszowym o wysokości 120 cm. Matka Boża na prawej ręce trzyma Dzieciątko Jezus. Czas powstania statuy Matki Boskiej Przeczyckiej określa się na lata 1460-1470. Jej suknia jest w stylu gotyckim, ale twarze Maryi i Dzieciątka mają wygląd renesansowy. Niektórzy historycy sztuki sugerują, że figura została wyrzeźbiona w jednej ze szkół Wita Stwosza na Węgrzech. J. Jałowy, Dzieje parafji przeczyckiej z okazji koronacji statuy Matki Boskiej, cz. 2, Cudowna Matka Boska Przeczycka, Rzeszów 1925, s. 3-6.

[53] J. Jałowy,, Dzieje parafji przeczyckiej z okazji koronacji statuy Matki Boskiej, cz. 3, Dni łaski i chwały w Przeczycy czyli dokumenty do koronacji cudownej statuy Matki Boskiej w Przeczycy, s. 9-28.

[54] Tamże, s. 93-94. Sanktuarium Matki Bożej w Przeczycy. Krótka historia parafii Przeczyca i cudownego wizerunku Matki Boskiej Przeczyckiej [dostęp 27 IV 2020 r]. Dostępny: http://www.przeczyca.org/viewpage. php?page_id=4

[55] Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie Diecezji Tarnowskiej, w: Schematyzm Diecezji Tarnowskiej 1983, red. J. Rzepa.

8 / 8
oceń artykuł Pobieranie..