Diecezja tarnowska rozpoczęła V synod diecezjalny. Jak długą mamy tradycję synodowania?

Patrząc na historię naszej diecezji, która została erygowana przez papieża Piusa VI 13 marca 1786 roku, to pierwszy synod diecezjalny został zwołany dopiero w 1928 roku, czyli po 142 latach. Tradycja synodowania trwa dokładnie 90 lat. Pierwszy synod diecezji tarnowskiej zwołał bp Leon Wałęga 21 sierpnia 1928 roku. Istniała konieczność dostosowania prawodawstwa diecezjalnego do obowiązującego wówczas „nowego” Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku, oraz dostosowanie do konkordatu z 1925 roku. Liturgiczne nabożeństwa synodalne odbywały się w tarnowskiej katedrze, a posiedzenia robocze w seminarium duchownym. Kodeks nakazywał odbywanie synodów co 10 lat. Kolejne odbywały się zgodnie z zaleceniem. Drugi synod zwołał bp Franciszek Lisowski w 1938 roku, a trzeci bp Jan Stepa w 1948. Oprócz zadośćuczynienia wymogom czasu zwracano uwagę na bieżące sprawy. Podczas drugiego należało dokonać recepcji uchwał Synodu Plenarnego z 1936 roku do prawodawstwa diecezjalnego[13]. Podczas trzeciego biskup zalecił rewizję sił duszpasterskich i koordynację pracy apostolskiej oraz podchwycić istotę współczesnego apostolstwa[14]. Były to synody krótkie, których obrady nie trwały dłużej niż trzy dni[15]. Ostatni, czwarty synod po 33 latach od ostatniego, zwołał bp Jerzy Ablewicz. Trwał on kilka lat i zakończył się w 1986 roku. Statut czwartego synodu, idąc za wskazaniem Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, wprowadził radykalną zmianę co do uczestników synodu; „w synodzie uczestniczy cały lud Boży Diecezji Tarnowskiej”, a nie jak do tej pory sami tylko duchowni. Czwarty synod był przeniesieniem na rzeczywistość Kościoła tarnowskiego treści II Soboru Watykańskiego[16]. Obecnie trwający synod zainaugurowany został po 32 latach od zakończenia poprzedniego. Bp Andrzej Jeż zwrócił uwagę, aby nasz synod diecezjalny odbywał się z zaangażowaniem i dzięki współpracy całego ludu Bożego naszej diecezji[17]. Podkreślił, że synod daje nam okazję do globalnego spojrzenia na obecny stan naszej diecezji. Pozwala postawić ogólną diagnozę, aby w oparciu o nią obrać dalsze kierunki pracy duszpasterskiej[18].

Synod diecezjalny postrzegamy jako instytucję pozostającą w służbie Kościołowi partykularnemu; ten element synodalny widać bardzo mocno w wypowiedziach biskupów tarnowskich, którzy zwoływali w przeszłości synody diecezjalne.

Warto zwrócić uwagę, iż 40 lat przed pierwszym synodem w naszej diecezji zwoływano już „Konferencję Dziekanów”. Była to instytucja „zastępująca” synod diecezjalny. Zapoczątkował ją w Tarnowie bp Ignacy Józef Łobos w 1886 roku i nazwał „synodem dziekańskim”. W kongregacji tej wzięli udział wszyscy dziekani i kapituła katedralna, a przedmiotem ich obrad były sprawy społeczno-duszpasterskie diecezji[19].