Komunia święta

Obrzęd sprawowania Eucharystii łączył się z jej przyjmowaniem, czyli z Komunią Świętą. Początkowo każdy, kto mógł uczestniczyć w Eucharystii, mógł również przystępować do Komunii świętej. Dopiero z czasem wśród uczestników zgromadzenia eucharystycznego mogli pojawić się tacy, którzy wprawdzie mogli być obecni, ale do Komunii Świętej przystępować nie mogli. To byli chrześcijanie na ostatnim etapie pokuty publicznej. Przebywali oni w kościele w wydzielonym miejscu i tylko duchowo towarzyszyli pozostałym uczestnikom Eucharystii. Normalnością jednak było, że kto był dopuszczony do uczestnictwa w Eucharystii ten miał prawo do pełnego uczestnictwa, czyli do przyjęcia Eucharystii. Przyjęcie Komunii Świętej przez uczestnika Mszy świętej było wprost uważana za coś naturalnego i oczywistego. W ten sposób wszyscy uczestniczący we Mszy Świętej przystępowali do Komunii Świętej.

Komunii Świętej udzielano pod koniec obrzędu. Najpierw przyjmowali ją celebransi, a więc biskup i celebrujący z nim prezbiterzy, a następnie w określonym porządku pozostali wierni. Wiernym udzielał jej celebrans, czyli w praktyce biskup, któremu pomagali prezbiterzy, a być może także diakoni. Ilu tych szafarzy było zależało od wielkości danego zgromadzenia. Zważywszy na materię używaną do Komunii świętej, zwłaszcza na rodzaj chleba używanego do konsekracji, tak samo przygotowanie, jak później jej udzielenie nie było rzeczą prostą, co usprawiedliwia dużą liczbę osób zaangażowanych przy tym obrzędzie (biskup, prezbiterzy, diakoni, akolici).