Zwiastowanie

Dziewica Maryja

Oto Bóg posłał anioła Gabriela do Dziewicy Maryi, poślubionej mężowi imieniem Józef z rodu Dawida (zob. Łk 1,27). O ile w historii zwiastowania narodzin Jana Chrzciciela anioł zostaje posłany do świątyni, do kapłana Zachariasza, o tyle teraz Bóg posyła Gabriela do zwykłej prostej, nikomu nieznanej Dziewicy. Być może przez podkreślenie posłania anioła do Maryi, ewangelista pragnął położyć nacisk, iż Syn Maryi zostanie poczęty bez udziału Jej męża. Analogicznie, w rodowodzie zapisanym w Ewangelii wg św. Mateusza, czytamy kto był czyim ojcem, na końcu jednak św. Mateusz zapisze, iż „Jakub był ojcem Józefa” (Mt 1,16), ale później już nie napisze, że Józef był ojcem Jezusa, ale że był mężem Maryi, „z której narodził się Jezus, zwany Chrystusem” (Mt 1,16). Obaj zatem ewangeliści wyraźnie podkreślają prawdziwość macierzyństwa Maryi, i w sposób bardzo szczególny określają rolę Józefa – który miał być opiekunem ziemskim Jezusa.

Posłanie anioła do nikomu nieznanej Dziewicy, w przeciwieństwie do wypełniającego święte obowiązki kapłana, musiało być przez ówczesnych Żydów postrzegane jako coś niezwykłego, wręcz – można powiedzieć, niemożliwego. Bóg jednak objawia się gdzie chce i komu chce.

Bóg posyła anioła do Dziewicy, która – jak zgodnie stwierdza św. Mateusz i św. Łukasz, została poślubiona mężowi imieniem Józef. Użyty przez ewangelistów termin (gr. mnesteuomai; Łk 1,27; Mt 1,18), oznacza kobietę zaręczoną. Zaręczyny zaś były traktowane jako pierwszy etap obrzędu zawarcia małżeństwa. Maryja zatem była obiecaną narzeczoną Józefa. Nie zamieszkała jeszcze w jego domu i nie dopełniło się małżeństwo wspólnym ich pożyciem. Ale byli już oni przeznaczeni wyłącznie dla siebie. Jeśli zaręczyny odbyły się zgodnie z obowiązującymi wówczas zwyczajami, to Maryja w chwili zaręczyn miała około 12-13 lat[12].

Ewangelista podkreśli, iż Maryja była dziewicą. W Ewangelii św. Łukasza jest określeniem zarezerwowanym dla Maryi. Dwukrotne nazwanie Maryi „dziewicą” jest nawiązaniem do przepowiedni Izajasza (Iz 7,14). To Łukaszowe wskazanie podkreśla na brak kontaktów seksualnych z mężczyzną, co potwierdza autor w dalszej części opisu zwiastowania (Łk 1,34-35). Takie znaczenie wynika z kontekstu opowiadania, chociaż termin „dziewica” funkcjonował w judaizmie także na określenie czternastoletnich, a nawet młodszych dziewcząt. Warto jednak także pamiętać, iż dla Łukasza ważniejszą rolę odgrywa cud narodzenia Jezusa z Dziewicy, aniżeli stan ciągłego trwania Maryi w dziewictwie.

Mąż Maryi – Józef, pochodził z rodu Dawida, o czym wielokrotnie wspominają teksty biblijne (zob. np. Mt 1,20; Łk 1,27; 2,4; 3,23). Rozbieżności pojawiają się w odniesieniu do jego ojca, albowiem Ewangelista Mateusz pisze, że był nim Jakub (Mt 1,16), natomiast według Łukasza ojcem Józefa był Heli (por. Łk 3,23)[13].

Informacja o pochodzeniu Józefa z rodu Dawida jest niezwykle ważną, gdyż starotestamentalne proroctwa zapowiadają pochodzenie Mesjasza z rodu Dawida. A w tradycji żydowskiej o pochodzeniu dziecka decyduje rodowód mężczyzny. Dlatego w świetle prawa Jezus był potomkiem rodu, z którego wywodził się Józef. Nowy Testament nie wspomina o pochodzeniu Maryi z rodu Dawida, pomimo iż niektórzy dostrzegają aluzje w Łk 1,32 i 1,36. Wyraźnie na ten temat wypowiadają się dopiero Ignacy Antiocheński i Justyn. Informacje o pochodzeniu Maryi zawierają apokryfy, które wskazują, iż pochodziła Ona z domu i rodu Dawida[14].