Śmierć w pismach Pawła Apostoła

Temat śmierci jest przez Pawła podejmowany w różnych kontekstach i, jak wskazaliśmy wyżej, fizyczna śmierć sama w sobie nie jest pierwszym przedmiotem zainteresowania Apostoła. Ten temat jest obecny, ale ważniejsza dla św. Pawła jest śmierć na płaszczyźnie duchowej czy śmierć grzechowi. Często termin śmierć pojawia się w zestawieniu z terminem życie. Ta dychotomia jest dla Pawła charakterystyczna w bardzo szerokim sensie.

Życie

W wielu miejscach przy pomocy terminu „życie” (gr. dzōē) i wyrazów bliskoznacznych Paweł odnosi się do obecnej, ziemskiej egzystencji. Na przykład gdy mówi: „ Żona związana jest tak długo jak żyje (gr. dzē od czasownika „żyć”) jej mąż” (1 Kor 7,39; por. Flp 1,20; 1 Tes 4,15). Grecki rzeczownik dzōē ma jednak potężne pole semantyczne to znaczy może oznaczać wszelkie życie, nie tylko fizyczne życie człowieka. Węższym terminem, który oznacza „życie doczesne” czy „egzystencję materialną” jest rzeczownik bios. Rzeczownik ten pojawia się w pismach Pawłowych tylko dwa razy. Raz w 1 Tm 2,2, gdzie Apostoł zachęca: „Zalecam więc przede wszystkim, by prośby, modlitwy, wspólne błagania, dziękczynienia odprawiane były za wszystkich ludzi: za królów i za wszystkich sprawujących władze, abyśmy mogli prowadzić życie (gr. bios) ciche i spokojne z całą pobożnością i godnością”. Drugi raz termin pojawia się w odniesieniu do ludzkiego życia w 2 Tm 2,4, choć w większości polskich tłumaczeń nie jest on ze względów translacyjnych widoczny. W przekładzie BT werset brzmi tak: „Nikt walczący po żołniersku nie wikła się w kłopoty około zdobycia utrzymania, żeby się spodobać temu, kto go zaciągnął”. Ale już przekład Paulistów wydobywa ten termin na wierzch: „Ten, kto służy w wojsku, aby podobać się dowódcy, nie zajmuje się sprawami życia (bios) cywilnego”. Tak więc termin bios ma marginalne znaczenie.

Dużo częściej pojawia się termin dzōē, który najczęściej oznacza cos więcej niż tylko fizyczną egzystencję. Najczęściej odnosi się do specjalnego stanu osiąganego przez wiarę i zjednoczenie z Chrystusem. Często to słowo łączy się z terminem „wieczność” tworząc zwrot „życie wieczne” czyli inne niż to, które znamy tylko w ludzkim wymiarze. Życie wieczne to życie darowane ludziom przez Boga w czasie eschatologicznym (por. Ga 6,8). Życie wieczne może też być widziane jako synonim nieśmiertelności: „Tym, którzy w dobrych uczynkach szukają chwały, czci i nieśmiertelności – życie wieczne” (Rz 2,7).

W odniesieniu do egzystencji fizycznej Paweł stosuje też termin psychē (Rz 11,3; 1 Kor 15,45; Flp 2,30), choć we fragmencie Flp 2,30 może chodzić o coś więcej niż życie fizyczne: Epafrodyt „dla sprawy Chrystusa bliski był śmierci, naraziwszy życie swoje”.

Tak więc dychotomia życie – śmierć ma w pismach Pawła różne znaczenia, choć nie brak i tego odnoszącego się do zwykłej ziemskiej egzystencji człowieka, a co za tym idzie do mowy o śmierci doczesnego ciała.