Na krzyżu

Po pojmaniu i skazaniu na śmierć, Jezus został wydany na ukrzyżowanie. Przez cały czas trwania tej udręki Jezus nie pił „z owocu winnego krzewu”. Św. Mateusz zapisze, iż „gdy Go wyszydzili, zdjęli z Niego płaszcz, włożyli na Niego własne Jego szaty i odprowadzili Go na ukrzyżowanie. Wychodząc spotkali pewnego człowieka z Cyreny, imieniem Szymon. Tego przymusili, żeby niósł krzyż Jego. Gdy przyszli na miejsce zwane Golgotą, to znaczy Miejscem Czaszki, dali Mu pić wino zaprawione goryczą. Skosztował, ale nie chciał pić. Gdy Go ukrzyżowali, rozdzielili między siebie Jego szaty, rzucając o nie losy. I siedząc tam, pilnowali Go (Mt 27,31-36). Ewangelia wg św. Mateusza mówi to samo, ale jeszcze dobitniej: „Tam dawali Mu wino zaprawione mirrą, lecz On nie przyjął” (Mk 15,23).

Według starożytnego żydowskiego zwyczaju człowiekowi skazanemu na śmierć podawano wino. W przekazie Talmudu czytamy: „Kiedy prowadzą kogoś na stracenie, dają mu kielich wina zaprawiony odrobiną kadzidła, aby otępić jego zmysły, jak powiedziano: „Daj mocny trunek temu, kto ma zginąć, i wino zgnębionemu na duchu” (Prz 31,6). Powiadano także, iż szlachetne niewiasty z Jerozolimy ofiarowywały i przynosiły ten napój”[35].

Przekaz Talmudu wyjaśnia, iż proponowano wino w drodze na krzyż: był to uczynek miłosierdzia, mający na celu przytłumienie zmysłów skazańca przed czekającym go straszliwym cierpieniem śmierci krzyżowej. Z tej perspektywy odmowa Jezusa może oznaczać, że nie chciał On, by zmniejszano w jakikolwiek sposób ból Jego męki. Zwyczaj ten może być także wyjaśnieniem tego, że Jezus chciał świadomie dokończyć Paschę. Z pewnością Jezus wiedział o żydowskim zwyczaju podawania wina skazańcom – który według Talmudu wywodził się z polecenia zawartego w Biblii (Prz 31,6) – mógł słusznie spodziewać się, że i Jego spotka ten przejaw miłosierdzia w ostatnich chwilach życia.

A zatem w ostatnich minutach życia przed śmiercią, Jezus naprawdę wypił napój „z owocu winnego krzewu”. Zarówno Mateusz, jak i Marek przekazują, że ktoś ze stojących pod krzyżem „wziął gąbkę, napełnił ją kwaśnym winem[36], włożył na trzcinę i dał Mu pić” (Mt 27,48; Mk 15,36). Św. Jan zaś zapisze, iż Jezus nie tylko przyjął kwaśne wino w chwili egzekucji, ale sam na chwilę przed śmiercią poprosił o napój: „Potem Jezus świadom, że już wszystko się dokonało, aby się wypełniło Pismo, rzekł: „Pragnę”. Stało tam naczynie pełne kwaśnego wina. Nałożono więc na hizop gąbkę nasączoną winem i do ust Mu podano. A gdy Jezus skosztował wina, rzekł: „Dokonało się!” I skłoniwszy głowę, oddał ducha (J 19,28-30).

A zatem Jezus ostatecznie wypił czwarty kielich żydowskiej Paschy. Ostatecznie zakończył Ostatnią Wieczerzę. Nie dokonał tego w Wieczerniku, ale na krzyżu. Dokonał tego w momencie śmierci.

Jezus niewątpliwie przez odmówienie picia czwartego kielicha przedłużył swoją ostatnią ucztę paschalną, tak by obejmowała ona również Jego mękę i śmierć. W ten sposób Ostatnia Wieczerza nie była jedynie symbolicznym przedstawieniem tego, w jaki sposób Jezus miał umrzeć. Był to proroczy znak, który w istocie zapoczątkował Jego mękę i śmierć; znak, który pozostawał niekompletny, dopóki Jego życie nie dobiegło końca.

Modląc się trzykrotnie w Getsemani o odsunięcie „kielicha”, Jezus objawił to, że rozumiał swoją śmierć w kategoriach ofiary paschalnej. Wraz z wypiciem ostatniego kielicha Jego własna ofiara miała się dopełnić, a Jego krew miała zostać „wylana”, tak jak krew baranków ofiarowywanych w Świątyni. W obchodach Paschy ofiara z baranka poprzedzała spożywanie jego ciała. W tym przypadku jednak, ponieważ Jezus musiał ustanowić nową Paschę przed swoją śmiercią, dokonał jej uprzedniego uobecnienia, będąc równocześnie gospodarzem uczty i ofiarą.

Czekając wreszcie z wypiciem czwartego kielicha paschalnego aż do śmierci, Jezus zjednoczył Ostatnią Wieczerzę i swoją śmierć na krzyżu. Odmawiając picia z owocu winnego krzewu aż do chwili, gdy miał wydać ostatnie tchnienie, połączył ofiarowanie siebie pod postacią chleba i wina z ofiarowaniem siebie na Kalwarii. Oba te czyny mówiły tak naprawdę to samo: „Oto ciało moje, za was wydane” (zob. Łk 22,19). Oba zostały wypełnione „na odpuszczenie grzechów” (Mt 26,28). Oba dokonały się „jako okup za wielu” (Mk 10,45). Przez Ostatnią Wieczerzę Jezus przemienił krzyż w Paschę, a za pomocą krzyża przekształcił Ostatnią Wieczerzę w ofiarę[37].

Odmawiając wypicia ostatniego kielicha uczty paschalnej aż do ostatnich chwil życia Jezus zebrał wszystko, co wydarzyło się od Wielkiego Czwartku do Wielkiego Piątku – zdradę, wieczerzę, konanie w Ogrójcu, mękę i śmierć – i włączył to w nową Paschę, która miała być odtąd sprawowana „na Jego pamiątkę”. Jako pamiątka Jego nowej Paschy Eucharystia uobecnia zatem nie tylko to, co Jezus uczynił w Wieczerniku; uobecnia także ofiarę Jezusa na Kalwarii.