Co jeszcze pozwoli nam głębiej zrozumieć rzeczywistość Kościoła?

Głębiej zrozumieć rzeczywistość Kościoła pozwalają nam obrazy, określenia i definicje Kościoła, przy pomocy których staramy się opisać naturę Kościoła, czyli odpowiedzieć na pytanie co to jest Kościół?

Zanim jednak na ten temat powiemy więcej, chciałbym wskazać szersze tło dla tej refleksji. Warto pamiętać, że rozumienie Kościoła pogłębia się i rozwija w ciągu wieków. Co nie oznacza, że ten proces ma charakter ciągły. Były okresy zahamowania i nawet niezrozumienia lub błędów, które dotyczyły Kościoła. Na przykład redukowanie rzeczywistości Kościoła do sfery czysto duchowej, lub przeciwnie do sfery tylko widzialnej. W tym wysiłku coraz lepszego rozumienia Kościoła kapitalne znaczenie ma refleksja podjęta w XX wieku. Był to wiek, o którym powiedziano, że jest „wiekiem Kościoła”, a Kościół w tamtym czasie „budził się w duszach”. Kluczowe w tym kontekście jest dzieło Soboru Watykańskiego II, który m.in. postawił sobie za cel odpowiedź na pytanie: „Kościele, co mówisz o sobie samym?” (Ecclesia quid de te ipsa dicis?) i szukał tej odpowiedzi przyglądając się Kościołowi w jego wewnętrznej istocie (Ecclesia ad intra) oraz w jego relacjach z rzeczywistościami znajdującymi się na zewnątrz (Ecclesia ad extra)[6]. W dalszej kolejności warto wspomnieć Nadzwyczajny Synod Biskupów z 1985 roku zwołany przez Jana Pawła II w celu uczczenia, przypomnienia, potwierdzenia i wdrożenia Soboru[7] oraz wspomniany na początku cykl katechez Jana Pawła II o Kościele. Oczywiście nie można przeoczyć, że ta oficjalna refleksja Kościoła zanurzona była w prawdziwym morzu publikacji teologicznych będących owocem intensywnej refleksji teologów nad rzeczywistością Kościoła.

Na jedno jeszcze koniecznie trzeba zwrócić uwagę. Kościół można zrozumieć tylko wtedy, gdy patrzymy na niego w jego relacji do Chrystusa. „Światłością narodów jest Chrystus…” – tymi wymownymi słowami zaczyna się soborowa konstytucja o Kościele Lumen gentium[8]. Ta światłość, którą jest Chrystus, jaśnieje na obliczu Kościoła. Kościół – mówili często Ojcowie Kościoła – jest jak księżyc, który świeci nie swoim własnym światłem, lecz świeci, ponieważ odbija światło słońca. Podobnie Kościół świeci blaskiem Chrystusa.