Fundament życia ludzkiego

Doświadczenie historyczne wymownie i na wiele sposobów podpowiada, że w poszczególnych epokach wiara katolicka wyrażała się na różne sposoby. Zmieniające się czasy, rzeczywiście – jak mówi święty Tomasz – „determinowały” wiarę, to znaczy określały jej sposób wyrażania się. Można łatwo przekonać się o tym, patrząc na samego Chrystusa. W jednej epoce bardziej podkreślano, że jest on Pasterzem, a w innych, że jest Panem i Królem, w jednej epoce bardziej akcentowano tajemnicę wcielenia, a w innej bardziej tajemnicę paschalną, w jednej epoce bardziej fascynował Chrystus jako cudotwórca, a w innej jako nauczyciel[15]. To samo można powiedzieć o innych prawdach wiary: w jednej epoce bardziej akcentowano na przykład, że Eucharystia jest Ucztą wspólnoty uczniów wraz z Chrystusem, a w innej epoce, że jest Najświętszą Ofiarą Chrystusa. Zmiana dokonująca się w warunkach, w których żyje człowiek wierzący, nie wprowadza zmiany w wierze – zmieniają się tylko ludzkie ujęcia wiary. Święty Tomasz wyjaśnia więc: „Jeśli rozpatruje się [wiarę] ze względu na nasze ujęcia, wtedy zwielokrotnia się ona przez nasze wypowiedzi, lecz różnorodność ta nie powoduje różnorodności wiary”[16].

Możemy więc w sposób uzasadniony pytać się o to, w jaki sposób wyznawać wiarę chrześcijańską i żyć po chrześcijańsku w naszych czasach, jak odpowiadać na wyzwania kulturowe, jak podejmować nowe pytania i jak interpretować niepokoje współczesnego człowieka, ale nie jest uprawnione pytanie o to, co straciło w wierze już aktualność i nie pasuje do życia w nowej epoce. Zmiana czasu wręcz wymusza takie pytania odnośnie do wiary, ale sama wiara w tym, co pochodzi w niej od Boga zmianie nie ulega i nie może jej ulec, gdyż stawiałoby to pod znakiem zapytania sens i wymiar zbawczy wairy.