Troska o dobre społeczeństwo owocem żywej wiary

Z uznaniem należy przyznać, że wpływ Rerum novarum na katolików był ogromny, bo też celem encykliki było umotywowanie katolików do aktywności społecznej. Oprócz katolickich związków zawodowych powstały związki zawodowe pracodawców. Tworzyły się również organizacje katolickiej młodzieży robotniczej. Powstaje także Caritas, która z czasem obejmuje coraz większą ilość państw. Na uczelniach katolickich rozwija się katolicka myśl społeczna, a spośród wiernych wyłania się grupa pionierów demokracji chrześcijańskiej. W wielu krajach organizowane są tygodnie społeczne. Leon XIII nie tylko wywarł wpływ na katolików swoich czasów, ale zapoczątkował też tradycję pisania encyklik społecznych przez większość swoich następców.

Troska o budowanie dobrego społeczeństwa znalazła także swój wyraz w przesłaniu kolejnej encykliki społecznej Quadragesimo anno. To właśnie w tym dokumencie Ojciec Święty Pius XI jako pierwszy użył nazwy „katolicka nauka społeczna” – disciplina socialis catholica[3]. W rozumieniu papieża jest to nauczanie Kościoła katolickiego – soborów, papieży, synodów i biskupów – w sprawach społecznych oraz oparta na nim naukowa refleksja teoretyczna i praktyczna, pogłębiona i rozbudowana przez uczonych specjalistów duchownych i świeckich. W praktyce nauczanie społeczne Kościoła koncentruje się na koncepcji człowieka i na zasadach społecznych oraz na kryteriach ocen dotyczących rzeczywistości społecznej. Quadragesimo anno zawiera także refleksję dotyczącą własności. Pius XI, zatroskany o właściwe jej rozumienie przypomina, że człowiek czerpie tytuł do własności prywatnej z pierwotnego zajęcia rzeczy niczyjej oraz z pracy. Oznacza to, że chociaż Bóg przeznaczył dobra naturalne dla całej ludzkości, to ażeby spełnić swoje zadanie, muszą one najpierw do kogoś należeć. Dlatego właśnie proponuje papież kilka zasad odnowy ustroju społeczno-gospodarczego, po pierwsze zasadę pomocniczości, po drugie solidaryzm społeczny, po trzecie korporacjonizm chrześcijański. To właśnie w tej encyklice pojawia się również refleksja na temat znaczenia miłości w odnowie ustroju społecznego[4] – teza, do której powróci po latach Benedykt XVI – papież zatroskania o integralny rozwój ludzki.