Podczas dzisiejszego wykładu zatrzymamy się na tekstach zapowiadających cierpienie i śmierć Mesjasza. Pozostajemy cały czas w Księdze Izajasza...

Podejmując temat cierpienia Mesjasza skupimy się na tekstach zawartych w Księdze Izajasza. Należy jednakże pamiętać, że choć księga ta została przekazana przez tradycję w jednolitej postaci, tzn. tworzące ją sześćdziesiąt sześć rozdziałów potraktowano jako całość i przypisywano jednemu autorowi, to ostateczne analizy literackie, filologiczne, historyczne oraz teologiczne sprawiły, że współcześnie uczeni wyróżniają trzy części Izajasza: Proto-Izajasz (rozdz. 1−39), Deutero-Izajasz (rozdz. 40−55) oraz Trito-Izajasz (rozdz. 56−66)[1]. W poprzednich wykładach analizowaliśmy teksty zaczerpnięte z pochodzącej prawdopodobnie bezpośrednio od samego proroka pierwszej części Księgi Izajasza. Dzisiaj zatrzymamy się na części drugiej − tzw. Deutero-Izajaszu[2]. Anonimowy prorok − zwany Deutero-Izajaszem − działał w schyłkowym okresie niewoli babilońskiej (lata 550-538 przed Chrystusem). Jego mowy skierowane do wygnańców judzkich rozwijają myśli i idee proroka Izajasza z VIII wieku. Ta część Księgi − od rozpoczynających ją słów: „Pocieszajcie, pocieszajcie mój lud! − mówi wasz Bógˮ (Iz 40,1) nazywana również „Księgą Pocieszeniaˮ − obejmuje pewne grupy poematów i pieśni. Bóg − Pan ludzkich dziejów − wstrząśnie potęgami świata, by wybawić swój ukochany lud, który już odpokutował za swoje grzechy. Nadchodzące wybawienie będzie tak wspaniałe, że przyćmi swym blaskiem nawet wspominane przez Izraela jako największy cud wyjście z niewoli egipskiej. Wśród tych zapowiedzi szczególną uwagę czytelników oraz egzegetów zwracają cztery utwory liryczne: tzw. „Pieśni o Słudze Jahweˮ (Iz 42,1-9; 49,1-12; 50,4-11; 52,13−53,12)[3]. Utwory te rodzą wiele pytań, na które uczeni starali się znaleźć zadowalające odpowiedzi. Wśród najczęściej poruszanych kwestii należy wspomnieć te dotyczące następujących kwestii: Czy rzeczywiście pochodzą one od Deutero-Izajasza, czy też są późniejsze?; Jaki jest ich związek z kontekstem, w którym są umieszczone?; Ile wersetów obejmują poszczególne pieśni?; Z jakim gatunkiem literackim mamy do czynienia? Na te i wiele innych pytań można szukać odpowiedzi sięgając po szczegółowe opracowania[4]. Dla naszego wykładu wystarczy przyjąć, że prawdopodobnie pierwotnie „Pieśniˮ te stanowiły zwarty i niezależny zbiór, który dopiero wtórnie został podzielony i umieszczony w obecnym kontekście, z którym są dosyć luźno związane. Dlatego też zwykło się je czytać i analizować jako tworzące jeden cykl poświęcony tajemniczemu „słudzeˮ[5].