Pneumatologia patrystyczna

Co sprawia w tym sakramencie namaszczenia i włożenia rąk? Tych działań wyróżniano wiele, ale najważniejsze, ściśle związane z tym sakramentem polegało na uczynieniu z ochrzczonego chrześcijanina. Katecheci wyjaśniali, że namaszczenie, którego biskup udzielał neofitom u wejścia do kościoła miało oznaczać udzielenie Ducha Świętego, który zstąpił na Chrystusa po Jego chrzcie w Jordanie. Jak wiemy samo imię Chrystus pochodzi właśnie od „namaszczenia”. Dlatego biskupi też wywodzili nazwę „chrześcijanin” od namaszczenia Duchem Świętym. Stąd słowa biskupa: „Zwiecie się chrześcijanami […] Dopóki nie byliście godni chrztu i łaski Ducha Świętego, nie zasługiwaliście w sposób wystarczający by nazywać się chrześcijanami, ale byliście dopiero na drodze do tego”[11]. Natomiast św. Augustyn łączył namaszczenie Chrystusa z każdym chrześcijaninem w ten sposób: „Imię Chrystus pochodzi od namaszczenia. Namaszczona została nie tylko nasza głowa [czyli Chrystus], ale także Jego ciało, czyli my wszyscy […] Namaszczenie odnosi się zatem do wszystkich chrześcijan […] My wszyscy jesteśmy ciałem Chrystusa ponieważ wszyscy jesteśmy namaszczeni”[12]. Namaszczenie krzyżmem świętym było wystarczającym znakiem, że poganin stał się chrześcijaninem, czyli namaszczonym Duchem Świętym. Na nazwę „chrześcijanin” w pełni dopiero od tej chwili zasługiwał. 

Ten obrzęd namaszczenia Duchem Świętym, jak to nazywano, nie mógł być pominięty, a czasem wręcz decydował o przynależności do Kościoła. Zdarzało się bowiem, że chrztu udzielano w nadzwyczajnych okolicznościach, np. w chorobie, w niebezpieczeństwie śmierci. Nie można było wówczas udzielić „namaszczenia niebiańskim krzyżmem”[13]. Nie było ku temu warunków. Gdy ochrzczony w ten sposób wychodził z opresji, należało go przedstawić biskupowi. Wówczas dopiero przez jego modlitwę i włożenie rąk otrzymywali Ducha Świętego, bo biskup „na ziemi wkładał ręce, a Bóg z nieba posyłał Ducha Świętego”[14].