A zatem metafora winnicy podkreśla nie tylko szczególną pieczę, jaką Bóg otacza swój lud, ale także zwraca uwagę na brak spodziewanych owoców tej troskliwości?

Rzeczywiście! Zarówno przywołany fragment Psalmu jak i omawiany fragment Księgi Izajasza kładzie nacisk na wyjątkową relację, jaką Bóg utrzymuje ze swoim ludem. Oba teksty podkreślają wybranie oraz opatrznościową opiekę. Już pierwsze słowa „Pieśni o winnicy” zdradzają, że tematem utworu jest „miłość właściciela do winnicy” (Iz 5,1). Jednocześnie oba fragmenty zwracają uwagę na niewspółmierny do podjętych przez gospodarza starań plon:

„Ja zasadziłem cię jako szlachetną latorośl winną – szlachetny szczep! Jakże więc zmieniłaś się w dziki krzew – zwyrodniałą latorośl?!” (Jr 2,21).

Oś przewodnią „Pieśni o winnicy” stanowi użyty siedmiokrotnie czasownik asar – „czynić, wydać owoc” (w. 2 [2x]; 4a [2x]; 4b [2a]; 5a). Najpierw sześć razy określa on trud włożony przez właściciela winnicy w jej utrzymanie i rozkwit. Ten wysiłek to zarazem wyraz miłości, która nie jest tylko uczuciem, ale także wynikającym z niego konkretnym działaniem. Na miłość trzeba jednak odpowiedzieć miłością. A tego zabrakło, gdyż winnica nie wydała oczekiwanego owocu.

Cierpkie jagody nie wyrosły zatem z winy właściciela winnicy, który dołożył wszelkich możliwych starań sadząc i pielęgnując ją (por. Ez 17,5-6). Wina leży po stronie winorośli. Mimo sprzyjających warunków winnica wydała złe owoce. Z tego też powodu miała zostać zniszczona, co w Psalmie 80 już się dokonało. Dlatego też „Pieśń o winnicy” bardziej niż proroctwem ukazującym nadciągającą karę jest retrospektywną teologią historii i stanowi odpowiedź na postawione w psalmie pytanie: „Dlaczego więc zburzyłeś mury swej winnicy, by każdy przechodzień mógł grabić jej owoce? Leśne dziki ciągle pustoszą jej wnętrza, a polne zwierzęta wciąż ją obgryzają!” (Ps 80,13-14). To nie słabość Jahwe czy Jego opieszałość (por. Prz 24,30-34), lecz występne i bezowocne życie ludu doprowadziło do klęski narodu przedstawionego jako „Winnica Pańska”.