W historii Diecezji Tarnowskiej mieliśmy bardzo dużo sanktuariów, sumując wszystkie, to znaczy te zapomniane i te, które w jakiejkolwiek formie przetrwały do dziś, otrzyma się cyfrę sięgającą blisko setki. Te małe, o zasięgu najczęściej parafialnym, obecnie z reguły zapomniane i te duże o zasięgu wykraczającym poza granice diecezji - wszystkie one posiadały i posiadają jakiś łaskami słynący wizerunek, który przez pokolenia, od dawna uważany za łaskami słynący. W tych wielkich sanktuariach, które cieszą się sławą do dnia dzisiejszego, u początków stały zwykle jakieś nadzwyczajne, głośne wydarzenia, jak objawienia czy cudowne uzdrowienia, które pozwoliły zwrócić szczególną uwagę na konkretne miejsce, obraz czy figurę. Najczęściej na powstanie wyjątkowego kultu składały się dwa czynniki: pobożność wiernych i gorliwość duszpasterska kapłana[13].

Biskup Tarnowski Andrzej Jeż erygując 27 sierpnia 2016 roku najmłodsze sanktuarium w diecezji - sanktuarium Matki Bożej Tylickiej - Opiekunki Rodzin i Uzdrowienia Chorych podkreślał, że „Sanktuaria są znakiem tęsknoty za Bogiem. W tożsamość sanktuarium wpisana jest tęsknota człowieka za Bogiem. Łaska tęsknoty przynagla do nawiedzenia miejsca świętego i w pewien sposób określa sposób obecności w nim. Należy tę tęsknotę dostrzec, wzmacniać i pomóc w jej urzeczywistnieniu. Służy temu nie tyle zwykła atrakcyjność turystyczna danego sanktuarium, ile <<mistyka miejsca>>, którą tworzą przede wszystkim modlitwa, cisza, możliwość dobrze odbytej spowiedzi, uczestniczenie w pięknie sprawowanej liturgii. Pielgrzym szuka w sanktuarium Boga, szuka sensu swojego życia. A sanktuarium jawi mu się jako znak-symbol, który łączy ziemię z niebem, wskazuje na coś, co przekracza ziemski horyzont”[14].

Wśród kościołów Diecezji Tarnowskiej obecnie 26 jest uznanych za sanktuaria maryjne, a w 15 z nich są koronowane wizerunki Najświętszej Maryi Panny.

Oto alfabetyczny wykaz sanktuariów maryjnych znajdujących się w granicach Diecezji Tarnowskiej:

• 1. Bochnia. św. Mikołaja - Sanktuarium Królowej Różańca Świętego[15]
• 2. Borki - Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej Różańcowej[16]
• 3. Bruśnik - Sanktuarium Matki Bożej Bruśnickiej[17]
• 4. Chorzelów - Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin[18]
• 5. Czarny Potok - Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej[19]
• 6. Czermna - Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia[20]
• 7. Dobra - Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej[21]
• 8. Grybów - Sanktuarium Matki Bożej Przedziwnej[22]
• 9. Jamna – Sanktuarium Matki Bożej Niezawodnej Nadziei
• 10. Limanowa - Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej[23]
• 11. Nowy Sącz, Ducha Świętego - Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia
• 12. Odporyszów - Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej
• 13. Okulice - Sanktuarium Matki Bożej Okulickiej – Matki Dającej Życie[24]
• 14. Pasierbiec - Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia[25]
• 15. Pilzno (kościół Ojców Karmelitów) - Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia[26]
• 16. Porąbka Uszewska (Grota NMP z Lourdes) - Sanktuarium NMP z Lourdes[27]
• 17. Przeczyca - Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej
• 18. Przydonica - Sanktuarium Matki Bożej Przydonickiej[28]
• 19. Strzelce Wielkie - Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej[29]
• 20. Szczyrzyc - Sanktuarium Matki Bożej Szczyrzyckiej - Matki Pokoju i Dobroci
• 21. Tarnów-Katedra - Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej[30]
• 22. Tarnów, Matki Bożej Szkaplerznej - Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej
• 23. Tarnów, św. Józefa i MB Fatimskiej - Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej[31]
• 24. Tuchów, Nawiedzenia NMP - Sanktuarium Matki Bożej Tuchowskiej[32]
• 25. Tylicz – Sanktuarium Matki Bożej Tylickiej - Opiekunki Rodzin i Uzdrowienie Chorych[33]
• 26. Zawada - Sanktuarium Matki Boskiej Zawadzkiej[34]