Eschatologia wczesnochrześcijańska
Przyjście Pana z równoczesną nieznajomością daty tego przyjścia kształtowało postawę i duchowość chrześcijańską.
Literatura polecana:
- J. Daniélou, Teologia judeochrześcijańska, tł. S. Basista, Kraków 2002, s. 337 – 361.
- M. Kaczmarkowski, Chiliazm, Encyklopedia Katolicka, t. 3, Lublin1989, kol. 156 -160.
- J. N. D. Kelly, Początki doktryny chrześcijańskiej, tł. J. Mrukówna, Warszawa 1988, s. 339 – 361.
- W. Myszor, Millenaryzm w ujęciu Ireneusza z Lyonu, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 19/1, (2000), s. 27 – 37.
- H. Pietras, Eschatologia Kościoła pierwszych czterech wieków, Kraków 2007.
- A. Żurek, Dobra doczesne a nadzieja życia wiecznego z perspektywy Ojców Kościoła, „Vox Patrum” 33(2013), t. 60, s. 535 – 545.
[1] H.-I. Marrou, Zmierzch Rzymu czy późna starożytność?, tł. M. Węcławski, Warszawa 1997, s. 102.
[2] Św. Cyprian, Do Demetriana 3, tł. ks. J. Czuj, POK 19, Poznań 1937, s. 306.
[3] Św. Cyprian, Do Demetriana 4, dz. cyt., s. 307.
[4] Św. Augustyn, Kazania, 81,8, tł. ks. A. Żurek, PL 38, kol. 506.
[5] Św. Cyprian, Do Demetriana, 3, tł. ks. J. Czuj, POK 19, Poznań 1937, s. 306.
[6] S. Ambrosius, Expositio Evangelii secundum Lucam, 10,10, tł. ks. A. Żurek, Milano – Roma 1978, s. 402-404.
[7] Por. Augustyn, Księga osiemdziesięciu trzech kwestii, 64,2
[8] Za takie należy uznać sekty, np. montanistów, pryscylian, itp.
[9] Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów, 60,5, tł. ks. A. Żurek, PL 36, kol. 330.
[10] Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów 22,4, tł. Ks. A. Żurek, PL 36, kol. 182.
[11] Św. Augustyn, Kazania, 229/E,1, tł. Ks. A. Żurek, PLS 2, kol. 428.
[12] Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów 63,16, tł. Ks. A. Żurek, PL 36, kol. 769.
[13] Orygenes, Komentarz do Listu św. Pawła do Rzymia, 5,1, tł. S. Kalinkowski, PSP 57, Warszawa 1994, s. 246.
[14] Orygenes, Homilie o Księdze Psalmów, Ps. 93,21, tł. S. Kalinkowski, ŹMT 32, Kraków 2004, s. 150.
[15] Cyprian, O śmiertelności, 8, tl. Ks. J. Czuj, POK 19, Poznań 1937, s. 259.
[16] Cyprian, O śmiertelności, 9, dz. cyt., s. 259.
[17] Św. Augustyn, O państwie Bożym 12,21,1, tł. W. Kornatowski, t.2, Warszawa 1977, s. 75.
[18] Św. Ambroży, O dobrach przynoszonych przez śmierć, 4,14, tł. W. Szołdrski, PSP 7,Warszawa 1971, s. 148.
[19] Orygenes, O modlitwie, 29,1, tł. W. Kania, H, Pietras, w: Odpowiedź na Słowo, Kraków 1993, s. 211.
[20] Święty Augustyn, O państwie Bożym 21,14, tł. W. Kornatowski, t.2, Warszawa 1977, s. 525. Św. Augustyn zaczerpnął tekst Księgi Hioba z Septuaginty.
[21] Myśl często powtarza się u św. Augustyna, por. Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów, 60,3; 67,4; 74,1; 143,11.
[22] Św. Ambroży, Mowa na śmierć Walentyniana 45, tł. A. Kotłowska, Poznań 2001, s. 41,
[23] List Barnaby 1,6, tł. A. Świderkówna, w: Pierwsi świadkowie, BOK 10, Kraków 1998, s. 179.
[24] Św. Augustyn, O państwie Bożym, 15,18, dz. cyt., s. 194
[25] Św. Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Efezie, 20,2, tł. A. Świderkówna, w: Pierwsi świadkowie, BOK 10, Kraków, 1998, s. 118.
[26] Por. Św. Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Rzymie, 5,3; 8,3.
[27] Por. Św. Klemens Rzymski, List do Kościoła w Koryncie, 34,7.
[28] Por. Marek Aureliusz, Rozmyślania, XI,3.
[29] Męczeństwo św. Justyn i innych, 5, tł. A. Lisiecki, w: Męczennicy, OŻ IX, Kraków 1991, s. 215.
[30] Por. Atenagoras z Aten, O zmartwychwstaniu umarłych. Nieco później ten sam temat podejmie Tertulian.
[31] Artykuł o wierze w „zmartwychwstanie ciał” jest już w Wyznaniu Wiary Hipolita (IIIw.), zob. Tradycja apostolska, 20.
[32] Św. Ignacy Antiocheński, Do Kościoła w Efezie, dz. cyt., s. 116.
[33] Od łac. mille – tysiąc.
[34] Od gr, chilioi – tysiąc.
[35] Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, V,31,2, tł. H. Pietras, w: Eschatologia Kościoła pierwszych czterech wieków, Kraków 2007, s. 65.
[36] Ireneusz z Lyonu, Adversus haereses, V,32,1, dz. cyt., s. 67.
[37] Tertulian, Przeciw Marcjonowi,III,24,5, tł. S. Ryznar, PSP 58, Warszawa 1994, s. 137.
[38] Tertulian, Przeciw Marcjonowi,III,24,6, tł. S. Ryznar, PSP 58, Warszawa 1994, s. 137.
