Tekst Starego i Nowego Testamentu
W przybliżeniu można przyjąć, że Stary Testament powstawał przez ponad 1000 lat.
Rękopisy przedmasoreckie
Do najważniejszych rękopisów przedmasoreckich zaliczamy[3]:
- papirus Nash – od nazwiska angielskiego badacza Waltera L. Nasha, który w 1902 roku nabył kilka fragmentów tekstu w Egipcie. 4 niewielkie fragmenty zawierają kompilację fragmentów dziesięciu przykazań. Zawiera teksty Wj 20,2-17 i Pwt 5,6-21 i 6,4-5, pochodzi z II/I wieku przed Chrystusem. Używany był najprawdopodobniej do użytku liturgicznego lub szkolnego. Mógł także przypominać o obowiązkach wobec Boga. Do czasów odkrycia zwojów z Qumran był zachowanym starożytnym papirusem biblijnym w języku Hebrajskim. Jest także najstarszym manuskryptem Biblii Hebrajskiej odkrytym w Egipcie.
- teksty qumrańskie – zbiór dokumentów spisanych po hebrajsku, aramejsku i grecku, znalezione w latach 1947-56 w jedenastu grotach nad Morzem Martwym. Zawierają fragmenty wszystkich ksiąg Starego Testamentu oprócz Księgi Estery z czasów od III wieku przed Chrystusem do I wieku po Chrystusie. Jedyną całą odnalezioną księgą jest Księga Izajasza[4].
- fragmenty tekstów biblijnych pisanych na skórze i filakterie używane do prywatnej modlitwy znalezione w wadi Murabba’t nad Morzem Martwym z II wieku po Chrystusie[5].
- rękopisy biblijne z genizy[6] kairskiej znalezione w genizie synagogi Ben Ezry w Kairze. Odnalezione w 1896 r. przez litewskiego talmudystę pośród ponad stu tysięcy zgromadzonych tam fragmentów dokumentów. Pochodzą z VII-VIII wieku. Jedną z cenniejszych znalezionych ksiąg była Księga Syracha w języku hebrajskim. Odnaleziono także w genizie liczne inne teksty hebrajskie, aramejskie (targumy), greckie (m.in. tłumaczenie Aquili) – biblijne, talmudyczne i inne różne starożytne pisma.
- Pięcioksiąg Samarytański, (najstarsza część to tzw. Zwoje Abisza)[7]. Pięcioksiąg Samarytański datowany jest na I wiek po Chrystusie. Obecnie znajduje się w Nablus w gminie samarytańskiej[8]. Jego powstanie związane jest ze schizmą, jaka dokonała się w religii żydowskiej po niewoli babilońskiej, kiedy to Samarytanie uznali za natchnioną jedynie Torę Mojżeszową[9]. Oprócz Zwoju Abisza jest jeszcze ok. 40 większych rękopisów samarytańskich.
