Druga mowa Mojżesza do Izraela

Bez wątpienia, tym elementarnym dokumentem przymierza zawartego na górze Horeb jest Dekalog. To właśnie Dziesięć Bożych przykazań jest centralnym tekstem dla całego prawa Starego Testamentu. Na wyjątkowe znaczenie Dekalogu wskazuje już sama wzmianka podana w Księdze Powtórzonego Prawa, w świetle której Bóg bezpośrednio komunikuje Izraelitom te fundamentalne prawa. Mojżesz przypomniał ten fakt swoim rodakom w następujących słowach: „Twarzą w twarz PAN rozmawiał z wami w ogniu na tej górze” (Pwt 5,4). Koniecznie w tym miejscu trzeba przypomnieć, że ten wyjątkowy tekst, jakim jest Dziesięć przykazań Bożych, został sformułowany zarówno w Księdze Wyjścia (Wj 20,1-17), a także w wersji nieznacznie różniącej się, jaka znajduje się w Księdze Powtórzonego Prawa (Pwt 5,6-21). Dekalog zawarty w Księdze Wyjścia zawiera dziesięć przykazań ujętych w sformułowaniach, które rozpoczynają się od czasowników użytych w trybie rozkazującym lub, jak precyzuje hebrajska gramatyka, fraz wyrażających „zakaz”, składających się z partykuły przeczącej „nie” (hebr. lō’), po której następuje forma czasownika wskazująca na czynność odnoszącą się bądź do teraźniejszości bądź przyszłości (element składni hebrajskiej określany terminem jiqtol). W Dekalogu przekazanym w Księdze Powtórzonego Prawa, który, jak wyjaśniają rabini, Mojżesz chciał jeszcze raz powtórzyć Izraelitom, gdyż większość z nich, zwłaszcza młode pokolenie, nie uczestniczyło w wydarzeniach, jakie rozegrały się na górze Synaj, można wyodrębnić trzy sekcje. Pierwsza z nich zawiera przykazania dotyczące Boga:

„Ja jestem PANEM, twoim Bogiem, który wyprowadził cię z ziemi egipskiej, gdzie byłeś niewolnikiem. Nie będziesz miał innych bogów oprócz mnie. Nie zrobisz sobie bożka. I żadnej podobiźnie, przedstawiającej to, co najwyżej na niebie, nisko na ziemi i w głębinach wód, nie będziesz oddawał czci ani nie oddasz się w niewolę. Ja jestem PANEM, twoim Bogiem, Bogiem zazdrosnym. Za grzechy tych, którzy mnie nienawidzą, wymierzam karę ich potomkom, nawet w trzecim i czwartym pokoleniu. Tym zaś, którzy Mnie miłują i przestrzegają moich przykazań, okazuję miłosierdzie do tysięcznego pokolenia. Nie będziesz wymieniał imienia PANA, twego Boga, bez szacunku, gdyż PAN nie pozostawi bez kary tego, kto wypowiada Jego imię bez szacunku” (Pwt 5,6-11).