Ostatnia Pascha Jezusa (Łk 22,1-38)
Długa droga do Jerozolimy zbliża się ku wypełnieniu.
Następnie Łukasz zapisze: „Tak samo i kielich po wieczerzy, mówiąc: «Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana»” (Łk 22,20).
Przeistoczenie wina dokonuje się po wieczerzy (Łk 22,20a i 1 Kor 11,25b). Informacja ta pozwala ustalić, że najprawdopodobniej chodzi tu o trzeci kielich, który był nazywany kielichem błogosławieństwa. Stąd też stwierdzenie Apostoła Pawła, który w kontekście Wieczerzy Pańskiej mówi, że „kielich błogosławieństwa” jest udziałem w krwi Chrystusa (1 Kor 10,16). Trzeci kielich był wspólny dla wszystkich. Pijąc z niego po kolei, wszyscy uczestnicy uczty paschalnej wyrażali wzajemne zjednoczenie ze sobą.
Słowa Jezusa nad kielichem w tradycji antiocheńskiej: Ten kielich jest nowym przymierzem w mojej krwi (Łk 22,20b; 1 Kor 11,25b) różnią się od wersji palestyńskiej: „To jest moja krew przymierza” (Mk 14,24a; Mt 26,28a). Cechą jednak wspólną tych tradycji jest nawiązanie do rytu zawarcia przymierza (zob. Wj 24,1-8).
Słowa „pić kielich” w symbolice semickiej oznaczają męczeństwo proroka. Dając zatem apostołom do wypicia kielich, Jezus oznajmia im, że jest między Nim a uczniami ścisłe zjednoczenie. Wszyscy oni bowiem piją z tego samego kielicha i przez to mają udział w męce swego Pana. Gest ten symbolicznie wyraża zawarcie przymierza. W Wieczerniku dokonuje się zawarcie Nowego Przymierza.
[1] Od czasów niewoli babilońskiej Pascha była świętem obchodzonym 15 Nisan, czyli na przełomie marca-kwietnia. Liczący 30 dni miesiąc Nisan – dawniej Abib – jest pierwszym miesiącem żydowskiego kalendarza liturgicznego. Święto zaś Przaśników, czyli niekwaszonego chleba, początkowo było odrębnym świętem trwającym przez tydzień (od 15 do 21 Nisan). Dopiero w V wieku przed Chr. stało się częścią obrzędów paschalnych.
[2] Zob. R. de Vaux, Instytucje Starego Testamentu, Poznań 2004, s. 501-502.
[3] Zob. szerzej T. Brzegowy, Doroczne święta pielgrzymkowe Izraela, RBL 36(1983), s. 98-115.
[4] Zob. R. Cantalamessa, Pascha naszego zbawienia. Tradycje paschalne Biblii oraz pierwotnego Kościoła, Kraków 1998, s. 34-41.
[5] Prawo Starego Przymierza wyznacza trzy święta pielgrzymkowe które obligowały szczególnie mężczyzn do udania się do Jerozolimy. Były to święta Paschy i następujące po nich siedmiodniowe święta Przaśników, święto Pięćdziesiątnicy oraz święto Zbiorów (Wj 23,14-17; 34,23). Według młodszej tradycji trzecim obowiązkowym świętem było święto Namiotów (zob. Kpł 23,1nn.; Pwt 16,16).
[6] Zob. R. Bartnicki, Eucharystia w Bożym planie zbawienia, RBL 50(1997), s. 5.
[7] Po zburzeniu świątyni Żydzi zamiast baranka spożywali tak zwany afikoman, czyli kawałek macy. Kawałek nie kwaszonego chleba zastępował im baranka paschalnego. Zob. szerzej R. de Vaux, Instytucje Starego Testamentu, s. 496n.
[8] Zob. szerzej. F. Mickiewicz, Ewangelia według świętego Łukasza. Rozdziały 12 – 24, Częstochowa 2011, s. 415-452,
[9] Św. Łukasz w scenie kuszenia pisząc o złym duchu, określa go mianem diabeł, podczas gdy Marek i Mateusz używają wyrażenia szatan (zob. Mk 1,13; Mt 4,10). Hebrajski termin satan (obecny w Łk 22,3) oznacza oskarżyciela, przeciwnika, tego, który się sprzeciwia, kto jest przeszkodą na drodze. Natomiast grecki termin diabolos oznacza tego, kto rozdziela, oszczercę.
[10] Zob. R. Bartnicki, Eucharystia w Bożym planie zbawienia, s. 11.
