Faryzeusz i celnik (Łk 18,9-14)

Celnicy

Z drugiej zaś strony jest celnik, który reprezentuje grupę ludzi znienawidzonych przez społeczeństwo żydowskie. Uważano ich za kolaborantów, ponieważ ściągali podatki na rzecz Rzymu, oraz za oszustów, gdyż pobierając podatki lub opłaty za towary wprowadzane do miasta i przywożone z innego kraju, szukali jak największych swoich korzyści materialnych. Uznawano ich za wielkich grzeszników. W czasach Jezusa celnicy należeli do szczególnych grzeszników – notorycznych grzeszników, i znajdowali się na marginesie społeczeństwa[8]. Pisma rabinackie zaliczają celników do największych grzeszników i odmawiają im nawet możliwości nawrócenia. Warunkiem bowiem koniecznym nawrócenia była restytucja niesprawiedliwie nabytych dochodów, co dla celników było w praktyce niewykonalne. Powszechnie uważano ich za nieczystych, a ich pieniądze – za niegodziwe. Stąd też kapłani nie przyjmowali od celników ofiar pieniężnych składanych w świątyni.

W przekonaniu odbiorców przypowieści celnik to czarny charakter. Celnicy byli pogardzaną grupą społeczną znienawidzoną przez wszystkich z powodu nadmiernego wyzysku swych rodaków[9]. Być może sam faryzeusz niejednokrotnie padł ofiarą zachłanności celników. Celnik z przypowieści Łukaszowej jest przykładem złego i grzesznego człowieka. I wszyscy – również słuchacze słów Jezusa oraz adresaci przypowieści Łukasza zgadzali się z taką opinią.